08 februari 2024 - door Liese Dewilde
Op 31 januari 2024 hebben de Europese Commissie, het Belgisch voorzitterschap van de Raad van de EU en de Europese sociale partners een ‘tripartiete verklaring voor een bloeiende Europese sociale dialoog’ ondertekend. Dit gebeurde op de top van sociale partners in Hertoginnedal (Top van Val Duchesse) genoemd).
De verklaring is een hernieuwde toezegging om de sociale dialoog op EU-niveau te versterken en de krachten te bundelen om de belangrijkste uitdagingen voor onze economieën en arbeidsmarkten aan te pakken.
De belangrijkste resultaten van de top: tekorten aan arbeidskrachten en vaardigheden aanpakken; Europese sociale dialoog centraal stellen in onze gemeenschappelijke toekomstvisie; een gezant voor de Europese sociale dialoog benoemen; een pact voor de Europese sociale dialoog sluiten.
De verklaring is een niet-wetgevend document en vormt de basis voor verdere initiatieven en werkzaamheden.
De top in Hertoginnedal van 31 januari 2024 was een ‘tripartiete’ top: de Europese Commissie, het Belgische voorzitterschap van de Raad (van de EU) en de Europese sociale partners.
De top werd bijgewoond door Commissievoorzitter Von der Leyen, Belgisch premier De Croo, Commissie-vicevoorzitter Schinas, Europees commissaris Schmit, de Belgische ministers Dermagne, Vandenbroucke en Clarinval, en vertegenwoordigers van het EVV (Europees Verbond van Vakverenigingen), Business Europe, SMEunited en SGI Europe (SGI = services of general interests).
De ‘tripartiete verklaring voor een bloeiende Europese sociale dialoog’ is een hernieuwde toezegging om de sociale dialoog op EU-niveau te versterken en de krachten te bundelen om de belangrijkste uitdagingen voor onze economieën en arbeidsmarkten aan te pakken.
De belangrijkste resultaten van de top: de tekorten aan arbeidskrachten en vaardigheden aanpakken; Europese sociale dialoog centraal stellen in onze gemeenschappelijke toekomstvisie; een gezant voor de Europese sociale dialoog benoemen; een pact voor de Europese sociale dialoog sluiten.
De Commissie, het Belgische voorzitterschap en de Europese sociale partners zijn overeengekomen dat de Commissie, in samenwerking met de sociale partners, uiterlijk in het voorjaar van 2024 een actieplan zal presenteren om tekorten aan arbeidskrachten en vaardigheden aan te pakken.
Bovendien hebben de ondertekenaars zich ertoe verbonden elk hun steentje bij te dragen om meer mensen aan het werk te krijgen, de arbeidsomstandigheden te verbeteren, de erkenning van kwalificaties te vergemakkelijken en werknemers uit het buitenland te integreren.
De sociale dialoog vormt een fundamenteel onderdeel van het Europese sociale model. De sociale partners spelen een essentiële rol bij de wijze waarop de EU reageert op en zich aanpast aan veranderende economische en sociale omstandigheden, onder meer in het licht van de groene en de digitale transitie.
De verklaring stipuleert dat de EU vastbesloten is de rol van de sociale partners en de sociale dialoog ten volle te eerbiedigen en te bevorderen.
De Commissie zal een speciale gezant voor de Europese sociale dialoog benoemen om de rol van de sociale dialoog op Europees en nationaal niveau te bevorderen en verder te versterken. De sociale partners zullen bij de gezant terecht kunnen om gezamenlijk kwesties met betrekking tot de sociale dialoog aan te kaarten.
Op 25 januari 2023 presenteerde de Commissie al een initiatief om de sociale dialoog verder te versterken en te bevorderen met concrete maatregelen op nationaal en EU-niveau. De gezant zal de uitvoering hiervan ondersteunen en coördineren.
Begin 2025 moet in principe een Pact voor de Europese sociale dialoog gesloten worden. Daarvoor zullen een reeks bipartiete en tripartiete bijeenkomsten georganiseerd worden om na te gaan hoe de sociale dialoog op EU-niveau verder kan worden versterkt.
Hierin zal bijvoorbeeld gesproken worden over institutionele en financiële steun van de EU en capaciteitsopbouw (onder meer via het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+)), en over bipartiete afspraken voor de onderhandelingen over en de bevordering en uitvoering van overeenkomsten tussen de sociale partners.
De sociale dialoog is de dialoog tussen vertegenwoordigers van werknemers en van bedrijven. Het vormt een fundamenteel onderdeel van het Europese sociale model.
De sociale dialoog is verankerd in het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) en wordt benadrukt in (het actieplan voor) de Europese pijler van sociale rechten en in het actieplan voor de pijler. De Commissie is verplicht om de sociale partners te raadplegen over wetgevingsvoorstellen op het gebied van sociaal beleid en hen in staat te stellen te onderhandelen over overeenkomsten die door middel van EU-wetgeving kunnen worden uitgevoerd.
De sociale partners spelen zo een rol bij het verbeteren van de arbeidsomstandigheden en de productiviteit, het versterken van het concurrentievermogen van Europese bedrijven en het vergroten van de welvaart en veerkracht van Europa. Dit is met name relevant in het licht van de veranderingen als gevolg van nieuwe technologieën en de noodzaak van een eerlijke transitie naar klimaatneutraliteit. De sociale partners zijn ook van essentieel belang om rechtvaardigheid en arbeidsmarktintegratie te waarborgen en ervoor te zorgen dat niemand aan zijn lot wordt overgelaten.
De sociale dialoog kwam tot stand tijdens de eerste Top van Val Duchesse in 1985, op initiatief van toenmalig Commissievoorzitter Jacques Delors. De top van 31 januari 2024 werd aangekondigd door voorzitter Von der Leyen in haar 2023 State of the Union-speech en de intentieverklaring, alsook in het werkprogramma van de Commissie voor 2024. Hij sluit ook aan op de aanbeveling van de Raad van 2023 over de versterking van de sociale dialoog en de collectieve onderhandelingen op nationaal niveau, en op de mededeling van de Commissie over de versterking en de bevordering van de sociale dialoog op EU-niveau.
De volledige tekst van de ‘tripartiete verklaring voor een bloeiende Europese sociale dialoog’ vind je hier.
