27 maart 2023 - door Liese Dewilde
Op 1 februari 2023 publiceerde de Europese Commissie het ‘Green Deal Industrial Plan for the Net-Zero Age’ om de productiecapaciteit voor groene technologie en producten te versterken en de concurrentiekracht van Europa te vrijwaren.
Met dit initiatief wilt de EU reageren op initiatieven van andere landen die ongewenste neveneffecten hebben op onze eigen industrie en het risico van ‘investeringslekkage’ tegengaan. Dit plan moet bovendien een snellere overgang naar klimaatneutraliteit ondersteunen.
Het Green Deal Industrieel Plan steunt op 4 pijlers: een voorspelbaar en vereenvoudigd regelgevingskader, snellere toegang tot financiering, verbetering van vaardigheden en open handel voor veerkrachtige toeleveringsketens. De Commissie kondigt in het plan tal van initiatieven aan.
Dit artikel bevat een overzicht van de reeds gelanceerde initiatieven die kaderen in het Green Deal Industrial Plan:
Net-Zero Industry Act
Kritieke grondstoffen (Critical Raw Materials Act + bijhorende mededeling)
Herziening elektriciteitsmarkt
Europese Waterstofbank
Wijziging staatssteunregels
Op 16 maart 2023 publiceerde de Commissie het voorstel voor een verordening voor een nettonulindustrie, namelijk de Net Zero Industry Act. Dit initiatief moet de veerkracht en het concurrentievermogen van de productie van nettonultechnologieën in de EU versterken. Het doel is om tegen 2030 minstens 40% van de vraag naar strategische technologieën te kunnen vervullen met Europese productie.
Verschillende acties moeten investeringen in nettonultechnologieën stimuleren, met focus op 7 pijlers:
nuttige randvoorwaarden scheppen en focus op strategische nettonulprojecten
versnellen van de CO2-afvang
markttoegang vergemakkelijken
vaardigheden verbeteren
innovatie bevorderen
governance structuur
implementatie.
De verordening moet nettonultechnologieën ondersteunen die aanzienlijk bijdragen tot het koolstofvrij maken van de economie, met specifieke focus op 8 strategische net-zero technologieën die extra steun zullen krijgen: zonne-energie, duurzame biogas en biomethaan, warmtepompen en geothermische energie, elektrolyse en brandstofcellen, batterijen en opslagtechnologieën, nettechnologieën (grid technologies), on- en offshore hernieuwbare technologieën en koolstofafvang en -opslag.
In verband met implementatie wordt een Net-Zero Industry Platform opgericht, bestaande uit de Commissie en het lidstaten, om maatregelen in het kader van de wet te overzien en te coördineren.
Je leest hier meer over de Net-Zero Industry Act.
Op 16 maart presenteerde de Europese Commissie twee zaken in verband met kritieke grondstoffen: een mededeling ‘veilige en duurzame aanvoer van kritieke grondstoffen ter ondersteuning van de dubbele transitie’ en een voorstel voor een verordening, namelijk een voorstel voor een kritieke grondstoffenwet (Critical Raw Materials Act - CRMA).
Deze twee initiatieven bevatten een uitgebreide reeks maatregelen om de toegang van de EU tot veilige, gediversifieerde, betaalbare en duurzame aanvoer van kritieke grondstoffen (Critical Raw Materials – CRM) te waarborgen.
De kritieke grondstoffenwet heeft als hoofddoelstelling om de veilige en duurzame voorziening van de EU met kritieke grondstoffen te waarborgen en geeft dit doel vorm aan de hand van vier specifiekere doelstellingen: EU-capaciteiten in de verschillende stadia van de waardeketen versterken, invoer van de grondstoffen in de EU diversifiëren, capaciteit op het gebied van monitoring en risicobeperking verbeteren en een goed functionerende interne markt waarborgen en tegelijk de duurzaamheid en het circulaire karakter van kritieke grondstoffen verbeteren.
De mededeling zet uiteen hoe de EU haar wereldwijde betrokkenheid wil versterken om investeringen, productie en handel met betrouwbare partners te ontwikkelen en diversifiëren.
De reeks maatregelen voorgesteld in de twee initiatieven bestaat uit gecoördineerde interne en externe acties: versterking van de binnenlandse toeleveringsketens en van het internationale engagement om win-winpartnerschappen met derde landen te ontwikkelen.
Je leest hier meer over de initiatieven in verband met kritieke grondstoffen.
De Commissie heeft haar voorstel voor herziening van de EU-elektriciteitsmarkt op 14 maart 2023 gepubliceerd. Het initiatief focust op het beschermen en mondiger maken van consumenten en op meer voorspelbare en stabielere energiekosten om de industrie concurrerender te maken.
De doelstellingen zijn de volgende:
De elektriciteitskosten voorspelbaarder te maken
Investeringen in schone technologieën te stimuleren door een betere markttoegang tot langetermijncontracten
De consumenten instrumenten aan te reiken die hen beschermen tegen volatiele elektriciteitsprijzen
De invoering van flexibiliteit oplossingen
De integratie van hernieuwbare energiebronnen in het elektriciteitssysteem te vergemakkelijken.
Je leest hier meer over de herziening van de EU-elektriciteitsmarkt.
Om de introductie van hernieuwbare waterstof binnen de EU en de invoer via internationale partners verder te ondersteunen, heeft de Europese Commissie op 16 maart 2023 haar voorstellen over het ontwerp en de functies van de Europese waterstofbank (EU Hydrogen Bank) gepubliceerd. Het finale doel van dit initiatief is het verkleinen van het kostenverschil tussen hernieuwbare waterstof en de fossiele brandstoffen die het kan vervangen.
De Europese waterstofbank bestaat uit vier pijlers, die eind 2023 operationeel moeten zijn:
Creëren van een binnenlandse EU-waterstofmarkt
Invoeren van waterstof in de EU
Transparantie en coördinatie
Stroomlijnen van bestaande financieringsinstrumenten.
De Commissie benadrukt hiervoor twee nieuwe financieringsmechanismen: proefveilingen binnen het innovatiefonds en "veilingen-als-dienst" waarbij zowel het innovatiefonds als middelen van de lidstaten worden gebruikt.
Je leest hier meer over de plannen voor een Europese waterstofbank.
In het kader van de tweede pijler ‘snellere toegang tot financiering’ van het Green Deal Industrial Plan heeft de Europese Commissie op 9 maart de Europese staatssteunregels herzien. Ze deed dit op twee manieren.
Ten eerste heeft de Commissie een nieuw tijdelijk crisis- en transitiekader (Temporary Crisis and Transition Framework - TCTF) goedgekeurd om steunmaatregelen in belangrijke sectoren voor de overgang naar een "netto nul"-economie aan te moedigen. Dit vormt een wijziging en verlenging van het tijdelijke crisiskader dat de lidstaten moest ondersteunen in de context van de Russische oorlog tegen Oekraïne.
Ten tweede keurde de Commissie een gerichte wijziging van de algemene groepsvrijstellingsverordening (General Block Exemption Regulation – GBER) goed om de steun voor de dubbele groene en digitale overgang van de EU verder te vergemakkelijken, te vereenvoudigen en te versnellen.
Het Green Deal Industrial Plan focust niet alleen op staatssteun om de financiering voor de nettonulindustrie uit te breiden en te versnellen, maar ook op EU-financiering en private financiering.
