26 maart 2024 - door Liese Dewilde
De Raad heeft op 18 maart de verordening over kritieke grondstoffen aangenomen. De Critical Raw Materials Act (CRMA) is een feit.
De CRMA omvat een reeks uitgebreide maatregelen om de toegang van de EU tot een veilige, gediversifieerde, betaalbare en duurzame voorziening van kritieke grondstoffen te waarborgen.
Op 13 november 2023 bereikten de Raad en het Europees Parlement een voorlopig politiek akkoord over de kritieke grondstoffenwet. Het Europees Parlement stemde in december 2023 al in met dit akkoord.
Nu de Raad het akkoord ook formeel heeft aangenomen, is de verordening klaar voor publicatie in het EU-Publicatieblad.
De grondstoffen die economisch gezien het belangrijkst zijn en waarvoor het risico het grootst is dat de aanvoer ervan stokt, worden kritieke grondstoffen genoemd. Kritieke grondstoffen zijn van essentieel belang voor het functioneren en de integriteit van een breed scala aan industriële ecosystemen. Strategische grondstoffen zijn materialen waarvan verwacht wordt dat de vraag ernaar exponentieel zal toenemen, met een complex productieproces en een groter risico op leveringsproblemen.
De kritieke grondstoffenwet bestempelt 34 grondstoffen als kritieke grondstoffen en 17 als strategische grondstoffen.
Kritieke grondstoffen zijn van groot belang voor:
Industriële waardeketens: niet-energetische grondstoffen zijn nodig voor bijna alle sectoren en in alle fases van de toeleveringsketen
Strategische technologieën, zoals ruimtevaart en defensie: er zijn steeds meer (verschillende) grondstoffen nodig voor technologische vooruitgang en om onze kwaliteit van leven te vergroten
Klimaat, energie en milieu: schone technologie vereist grondstoffen - zonder grondstoffen geen zonnepanelen, windturbines, elektrische auto's en energie-efficiënte verlichting
Doel van de CRMA is alle stadia van de Europese waardeketen voor kritieke grondstoffen te versterken. Dit gebeurt door:
de import van de EU te diversifiëren om strategische afhankelijkheden af te bouwen
de EU beter in staat te stellen risico's voor verstoorde toeleveringsketens in de gaten te houden en te beperken
meer in te zetten op circulariteit en duurzaamheid.
De meeste kritieke grondstoffen komen van buiten de EU. De EU zal nooit helemaal zelfvoorzienend kunnen worden, maar wil haar invoerstromen wel diversifiëren.
Om haar afhankelijkheid van derde landen te verminderen, heeft de EU voor 2030 benchmarks vastgelegd waaraan de EU-capaciteiten in alle stadia van de waardeketen moeten voldoen. Doe doelstelling zijn:
Winnen van grondstoffen in de EU: ten minste 10% van het jaarlijkse verbruik van de EU moet in de EU worden gewonnen
Verwerken van grondstoffen in de EU: ten minste 40% van het jaarlijkse verbruik van de EU moet in de EU worden verwerkt
Recyclen van grondstoffen in de EU: ten minste 25% van het jaarlijkse verbruik van de EU moet bestaan uit in de EU gerecyclede grondstoffen
Externe bronnen: voor elke strategische grondstof geldt dat niet meer dan 65% van het jaarlijkse verbruik in de EU uit één derde land afkomstig mag zijn, in elk stadium van de verwerking
Een belangrijk aspect van invoerstromen diversifiëren om de EU-afhankelijkheid van derde landen te verminderen is handel. De EU zal streven naar:
een samenwerkingsverband voor kritieke grondstoffen van gelijkgestemde landen die de mondiale toeleveringsketens willen versterken
een sterkere Wereldhandelsorganisatie
meer overeenkomsten ter facilitering van duurzame investeringen en vrijhandelsakkoorden
strengere handhaving om oneerlijke handelspraktijken tegen te gaan
Lidstaten kunnen één of meer 'loketten' aanwijzen voor alle relevante vergunningen voor kritieke grondstoffenprojecten, op het niveau dat zij bepalen (lokaal, regionaal of nationaal) en voor de verschillende stadia van de waardeketen (mijnbouw, verwerking, recycling). Initiatiefnemers van strategische projecten zullen een 'relevante administratieve eenheid' hebben in deze loketten die het vergunningverleningsproces voor het project zal vergemakkelijken.
Het voorlopige compromis uniformeert ook de termijnen van de vergunningsprocedure. De totale duur van het vergunningverleningsproces mag niet langer zijn dan 27 maanden voor winningsprojecten en 15 maanden voor verwerkings- en recyclingprojecten.
Grote bedrijven die worden blootgesteld aan tekorten aan strategische grondstoffen in strategische technologieën (d.w.z. batterijproducenten, waterstofproducenten, producenten van hernieuwbare energie, datatransmissie en -opslag of de productie van vliegtuigen) zullen regelmatig een risicobeoordeling van hun toeleveringsketen van strategische grondstoffen moeten uitvoeren.
Het voorlopig politiek akkoord van 13 november 2023 werd op 12 december 2023 goedgekeurd door het plenaire Europees Parlement. Op 18 maart 2024 werd het akkoord vervolgens goedgekeurd door de Raad.
De verordening is nu klaar voor publicatie in het EU-Publicatieblad en de bijhorende inwerkingtreding 20 dagen na publicatie.
Op 16 maart presenteerde de Europese Commissie twee zaken in verband met kritieke grondstoffen: een mededeling ‘veilige en duurzame aanvoer van kritieke grondstoffen ter ondersteuning van de dubbele transitie’ en een voorstel voor een verordening, namelijk een voorstel voor een kritieke grondstoffenwet (Critical Raw Materials Act - CRMA). Deze kaderen allebei in het Green Deal Industrial Plan dat de Commissie op 1 februari 2023 presenteerde.
Deze twee initiatieven bevatten een uitgebreide reeks maatregelen om de toegang van de EU tot veilige, gediversifieerde, betaalbare en duurzame aanvoer van kritieke grondstoffen te waarborgen. De reeks maatregelen voorgesteld in de twee initiatieven bestaat uit gecoördineerde interne en externe acties: versterking van de binnenlandse toeleveringsketens en van het internationale engagement om win-winpartnerschappen met derde landen te ontwikkelen.
Het voorstel voor de kritieke grondstoffenwet had als hoofddoelstelling om de veilige en duurzame voorziening van de EU met kritieke grondstoffen te waarborgen en geeft dit doel vorm aan de hand van vier specifiekere doelstellingen:
EU-capaciteiten in de verschillende stadia van de waardeketen versterken,
invoer van de grondstoffen in de EU diversifiëren
capaciteit op het gebied van monitoring en risicobeperking verbeteren
een goed functionerende interne markt waarborgen en tegelijk de duurzaamheid en het circulaire karakter van kritieke grondstoffen verbeteren.
Op 30 juni 2023 nam de Raad al haar algemene oriëntatie aan over dit dossier. Op 14 september 2023 nam ook het Europees Parlement plenair haar standpunt in. Op basis van die standpunten van de medewetgevers hebben het Europees Parlement en het Spaans Voorzitterschap van de Raad interinstitutionele onderhandelingen gevoerd. Op 13 november 2023 werd gekomen tot een voorlopig politiek akkoord.
VLEVA-artikel: Voorlopig politiek akkoord kritieke grondstoffenwet (CRMA)
Persbericht van Raad: Strategische autonomie: groen licht voor verordening kritieke grondstoffen
