15 november 2023 - door Liese Dewilde
De Raad en het Europees Parlement bereikten op 13 november 2023 een voorlopig politiek akkoord over de kritieke grondstoffenwet (Critical Raw Materials Act – CRMA).
De CRMA omvat een reeks uitgebreide maatregelen om de toegang van de EU tot een veilige, gediversifieerde, betaalbare en duurzame voorziening van kritieke grondstoffen te waarborgen.
Het voorlopig akkoord voegt aluminium toe aan de lijst van strategische en kritieke materialen, versterkt de benchmark van recycling, verduidelijkt de vergunningsprocedure voor strategische projecten en verplicht relevante bedrijven om een risicobeoordeling van de toeleveringsketen uit te voeren op hun inkoop van strategische grondstoffen.
Het Europees Parlement en de Raad moeten het voorlopig politiek akkoord nu nog formeel goedkeuren.
“De overeenkomst van vandaag legt de basis voor de strategische autonomie van Europa. Onze afhankelijkheid van grondstoffen is de achilleshiel van ons concurrentievermogen, maar met de Wet Kritieke Grondstoffen kunnen we deze zwakte ombuigen in kracht.” - Spaans minister Teresa Ribera Rodríguez
Het politieke akkoord handhaaft de algemene doelstellingen van het oorspronkelijke voorstel, maar versterkt een aantal elementen. Lees hier meer over het CRMA-Commissievoorstel.
Het voegt aluminium toe aan de lijst van strategische en kritieke materialen, versterkt de benchmark van recycling, verduidelijkt de vergunningsprocedure voor strategische projecten en verplicht relevante bedrijven om een risicobeoordeling van de toeleveringsketen uit te voeren op hun inkoop van strategische grondstoffen.
De Commissie bestempelde in haar voorstel 34 grondstoffen als ‘kritieke grondstof’ en 16 daarvan als ‘strategische grondstof’. Een strategische grondstof gaat een stapje verder. Die classificatie gebeurt op basis van de relevantie van de grondstof voor strategische technologieën (de groene en digitale omschakeling en defensie- en ruimtetoepassingen) en als die grondstoffen in de toekomst aan potentiële leveringsrisicio’s onderhevig zullen zijn.
Het voorlopige akkoord voegt één kritieke grondstof (aluminium) toe aan de lijst van strategische grondstoffen. Zo komt het akkoord dus op 34 kritieke grondstoffen en 17 strategische grondstoffen. Volgens de compromistekst zal naast natuurlijk grafiet (dat al op de lijst staat) ook synthetisch grafiet een strategische grondstof zijn voor een periode van drie jaar, tot de Commissie de lijst voor het eerst zal herzien.
De voorgestelde benchmarks om de capaciteiten van de EU in de verschillende stadia van de waardeketen te versterken zijn deels behouden. Het akkoord versterkt de benchmark van recycling.
De winningscapaciteit van de Unie moet, zoals voorzien in het Commissievoorstel, in staat zijn om de ertsen, mineralen of concentraten te winnen die nodig zijn om ten minste 10% van het jaarlijkse verbruik van strategische grondstoffen van de Unie te produceren, voor zover de reserves van de Unie dit toelaten.
De verwerkingscapaciteit blijft ook op de voorgestelde 40%. De verwerkingscapactiteit van de Unie, inclusief voor alle tussenliggende verwerkingsfasen, moet dus in staat zijn om ten minste 40% van het jaarlijkse verbruik van strategische grondstoffen van de Unie te produceren.
Het voorlopig politiek akkoord verhoogt de benchmark voor recycling tot ten minste 25% van het jaarlijkse grondstoffenverbruik in de EU. (Volgens het Commissievoorstel moest de recyclingcapaciteit van de Unie, met inbegrip van alle tussenliggende recyclingstadia, in staat zijn om ten minste 15% van het jaarlijkse verbruik van strategische grondstoffen van de Unie te produceren). Bovendien moet de terugwinning van in afval aanwezige grondstoffen aanzienlijk worden verhoogd.
Om de interne capaciteit van de EU te versterken, zal de Commissie samen met de lidstaten strategische projecten in de hele waardeketen aanwijzen, die zullen profiteren van gestroomlijndere, snellere en efficiëntere vergunningsprocedures en gemakkelijker toegang tot financiering. De overeenkomst breidt het toepassingsgebied van strategische projecten ook uit tot projecten die de productie mogelijk maken van materialen die strategische grondstoffen vervangen.
Het CRMA-voorstel verplichtte de lidstaten ten slotte om te voorzien in één loket voor alle relevante vergunningen voor kritieke grondstoffenprojecten. Het voorlopig politiek akkoord benadrukt dat de lidsstaten, afhankelijk van de verschillende administratieve systemen van elk land, kunnen één of meer 'loketten' aanwijzen, op het niveau dat zij bepalen (lokaal, regionaal of nationaal) en voor de verschillende stadia van de waardeketen (mijnbouw, verwerking, recycling). Initiatiefnemers van strategische projecten zullen een 'relevante administratieve eenheid' hebben in deze loketten die het vergunningverleningsproces voor het project zal vergemakkelijken.
Het voorlopige compromis uniformeert ook de termijnen van de vergunningsprocedure. De totale duur van het vergunningverleningsproces mag niet langer zijn dan 27 maanden voor winningsprojecten en 15 maanden voor verwerkings- en recyclingprojecten.
De eerste stap van de milieueffectbeoordeling, namelijk het opstellen van het rapport dat moet worden uitgevoerd door de projectpromotor, telt niet mee in de tijdslijn voor de goedkeuring van het project. De openbare raadpleging die nodig is voor een milieueffectbeoordeling zal wel deel uitmaken van de totale duur van het vergunningsproces.
Grote bedrijven die worden blootgesteld aan tekorten aan strategische grondstoffen in strategische technologieën (d.w.z. batterijproducenten, waterstofproducenten, producenten van hernieuwbare energie, datatransmissie en -opslag of de productie van vliegtuigen) zullen regelmatig een risicobeoordeling van hun toeleveringsketen van strategische grondstoffen moeten uitvoeren. Daarbij moeten ze in kaart brengen waar de materialen vandaan komen, wat hun toelevering kan beïnvloeden en wat de kwetsbaarheden zijn voor onderbrekingen in de toelevering. Die risicobeoordelingen zullen ze aan hun raad van bestuur moeten kunnen voorleggen.
Nu een voorlopig politiek akkoord is bereikt over een kritieke grondstoffenwet, moeten het Europees Parlement (eerst in commissie, vervolgens plenair) en vervolgens de Raad het akkoord formeel aannemen.
Op 16 maart presenteerde de Europese Commissie twee zaken in verband met kritieke grondstoffen: een mededeling ‘veilige en duurzame aanvoer van kritieke grondstoffen ter ondersteuning van de dubbele transitie’ en een voorstel voor een verordening, namelijk een voorstel voor een kritieke grondstoffenwet (Critical Raw Materials Act - CRMA). Deze kaderen allebei in het Green Deal Industrial Plan dat de Commissie op 1 februari 2023 presenteerde.
Deze twee initiatieven bevatten een uitgebreide reeks maatregelen om de toegang van de EU tot veilige, gediversifieerde, betaalbare en duurzame aanvoer van kritieke grondstoffen te waarborgen. De reeks maatregelen voorgesteld in de twee initiatieven bestaat uit gecoördineerde interne en externe acties: versterking van de binnenlandse toeleveringsketens en van het internationale engagement om win-winpartnerschappen met derde landen te ontwikkelen.
Het voorstel voor de kritieke grondstoffenwet had als hoofddoelstelling om de veilige en duurzame voorziening van de EU met kritieke grondstoffen te waarborgen en geeft dit doel vorm aan de hand van vier specifiekere doelstellingen:
EU-capaciteiten in de verschillende stadia van de waardeketen versterken,
invoer van de grondstoffen in de EU diversifiëren
capaciteit op het gebied van monitoring en risicobeperking verbeteren
een goed functionerende interne markt waarborgen en tegelijk de duurzaamheid en het circulaire karakter van kritieke grondstoffen verbeteren.
De mededeling ‘veilige en duurzame aanvoer van kritieke grondstoffen ter ondersteuning van de dubbele transitie’ zet uiteen hoe de EU haar wereldwijde betrokkenheid wil versterken om investeringen, productie en handel met betrouwbare partners te ontwikkelen en diversifiëren.
Op 30 juni 2023 nam de Raad al haar algemene oriëntatie aan over dit dossier. Op 14 september 2023 nam ook het Europees Parlement plenair haar standpunt in. Op basis van die standpunten van de medewetgevers hebben het Europees Parlement en het Spaans Voorzitterschap van de Raad interinstitutionele onderhandelingen gevoerd. Op 13 november 2023 werd gekomen tot een voorlopig politiek akkoord.
De mededeling van de Europese Commissie is een niet-wetgevende communicatie. De Raad en het Europees Parlement kunnen daarop vrijblijvend reageren.
De volledige tekst van het voorlopig politiek akkoord is voorlopig niet beschikbaar.
Bekijk hier de EU-infographic ‘Een verordening kritieke grondstoffen voor de toekomst van de Europese toeleveringsketens’.
