11 april 2024 - door Paula Verschaeve
Tijdens de plenaire vergadering van 10 april 2024 bepaalden de Europese Parlementsleden hun positie over de richtlijn bodemmonitoring en -veerkracht.
Ook het Europees Parlement is van mening dat de bodemgezondheid binnen de EU beter moet en ondersteunt het doel om tegen 2050 gezonde bodems te hebben.
De Europese Parlementsleden zijn het eens over de oprichting van een nieuwe toolbox voor duurzaam bodembeheer.
De Raad en het Europees Parlement verwachten een rapport vanuit de Commissie waarin de financiële middelen op EU-niveau voor de uitvoering van de nieuwe regels worden beoordeeld.
Gisteren heeft het Europees Parlement zijn onderhandelingspositie bepaald over de richtlijn bodemmonitoring en -veerkracht. De allereerste EU-wetgeving over bodemgezondheid heeft als doel alle bodemecosystemen in de hele EU tegen 2050 in goede staat te brengen, in overeenstemming met de EU-bodemstrategie voor 2030. Het ontwerpverslag van Martin Hojsik werd goedgekeurd met 336 stemmen voor en 242 tegen, bij 33 onthoudingen.
Om de gezondheid van de bodems in Europa te verbeteren, zijn volgens de Europese Parlementsleden bijkomende inspanningen nodig. Ze scharen zich achter de doelstelling om tegen 2050 gezonde bodems te hebben, zoals voorgesteld door de Europese Commissie.
De nieuwe regels zullen EU-lidstaten verplichten om eerst de gezondheid van de bodem en het grondgebruik te monitoren, en daarna te beoordelen. Dit moet volgens de Europese Parlementsleden gebeuren op basis van nationale expertise, bestaande nationale monitoringssystemen en beschikbare gegevens.
Het Parlement stelt vijf niveaus voor om de bodemgezondheid te beoordelen: hoog, goed, matig, aangetast, kritisch aangetast. Bodems met een goede of hoge ecologische status zouden als gezond worden beschouwd.
De bodem zou minstens elke zes jaar moeten worden beoordeeld. De eerste beoordeling dient plaats te vinden binnen vijf jaar na de inwerkingtreding van de EU-richtlijn. Bovendien moeten de bevindingen in rapporten gedocumenteerd worden.
De goedgekeurde tekst verwijst ook naar de oprichting van een nieuwe toolbox voor duurzaam bodembeheer (sustainable soil management toolbox). Deze toolbox, die kosteloos en gebruiksvriendelijk moet zijn voor het publiek, zou geïntegreerd kunnen worden in het digitale gegevensportaal over bodemgezondheid. Doel van de toolbox is om praktische informatie aan te bieden over duurzaam bodembeheer.
Volgens de Europese Parlementsleden moeten EU-lidstaten letten op gebieden waar drinkwater wordt gewonnen en op ziektes die mogelijk verband houden met bodemverontreiniging bij het identificeren van mogelijk verontreinigde locaties.
Binnen de twaalf maanden na de inwerkingtreding van de regels verwachten het Europees Parlement en de Raad een rapport vanuit de Commissie waarin de financiële middelen op EU-niveau worden beoordeeld. Verder willen de Parlementsleden ook extra financiële middelen voor de periode na 2027 om duurzaam bodembeheer, permanente bodemregeneratie en monitoringsactiviteiten te bevorderen.
Volgens de Commissie zijn er naar schatting 2.8 miljoen potentieel vervuilde locaties in de EU. Om het publiek op de hoogte te stellen, steunt het Parlement de verplichting om binnen de vier jaar na de inwerkingtreding van de richtlijn een openbare lijst van dergelijke locaties op te stellen in alle lidstaten.
Lidstaten moeten vervuilde locaties onderzoeken, beoordelen en schoonmaken om risico’s voor mens en milieu te verminderen. De kosten hiervoor moeten volgens de Parlementsleden gedragen worden door de vervuilers, volgens het principe ‘de vervuiler betaalt’.
Europees Parlement
Het ontwerpverslag van Martin Hojsik werd op 11 maart 2024 al goedgekeurd in de ENVI-commissie.
Het Europees Parlement heeft nu zijn standpunt in eerste lezing aangenomen. Het dossier zal worden opgevolgd door het nieuwe Parlement.
Raad
Het standpunt van de Raad (algemene oriëntatie) is nog niet bepaald.
België, dat tijdelijk voorzitter is van de Raad van de EU, wil het standpunt tegen eind juni 2024 goedgekeurd zien.
Tegen 2050 wil Europa een gezonde bodem. Om dit doel te kunnen halen, presenteerde de Europese Commissie in juli 2023 de zogenaamde bodemmonitoringswet (Soil Monitoring Law), als onderdeel van de EU-bodemstrategie voor 2030. Tegelijkertijd zal het voorstel bijdragen aan de doelstellingen van de Europese Green Deal.
De richtlijn over bodemmonitoring en -veerkracht is bedoeld om bedreigingen voor bodems in Europa aan te pakken, zoals erosie, overstromingen, aardverschuivingen, verontreiniging, verzilting en verlies aan biodiversiteit.
Het voorstel bevat bindende voorschriften voor de monitoring en beoordeling van de bodemgezondheid in Europa. Er komen ook nieuwe regels voor duurzaam bodembeheer en het herstel van verontreinigde locaties.
