08 februari 2024 - door Florence De Vlam
Op 1 februari werd groen licht gegeven voor extra financiering voor het meerjarig financieel kader 2021-2027.
Het Meerjarig Financieel Kader (MFK) is het langetermijn budget van de Europese Unie, dat een periode van zeven jaar beslaat. Het bepaalt de maximale uitgaven voor verschillende beleidsgebieden van de EU.
Tijdens de tussentijdse herziening wordt het MFK geëvalueerd om te zien of de vastgestelde doelen en prioriteiten nog steeds relevant zijn en of er wijzigingen moeten worden aangebracht om beter in te spelen op veranderende omstandigheden of nieuwe uitdagingen.
De belangrijkste thema's van deze tussentijdse herziening omvatten steun voor Oekraïne, migratie, het Platform voor Strategische Technologieën voor Europa (STEP), rentebetalingen van Next Generation EU, de Reserve voor Solidariteit en Noodhulp, nieuwe eigen middelen en nationale begrotingen.
In dit kader zijn de EU leiders overeengekomen om extra financiering beschikbaar te stellen voor een beperkt aantal prioritaire gebieden, door middel van een combinatie van nieuwe en bestaande fondsen. Hieronder worden de belangrijkste thema’s van de tussentijdse herziening per onderdeel verder toegelicht.
Er is overeenstemming bereikt over de lancering van de Oekraïne-faciliteit voor de periode 2024-2027, met als hoofddoel het verschaffen van stabiele en voorspelbare financiering aan Oekraïne. Deze faciliteit, met een totale beschikbare som van €50 miljard, bestaat uit €33 miljard aan leningen en €17 miljard aan subsidies, waarvan een gedeelte wordt toegekend via een nieuw thematisch instrument genaamd de "Ukraine reserve".
Om in aanmerking te komen voor financiering, dient Oekraïne een gedetailleerd plan op te stellen voor herstel, wederopbouw en modernisering, dat in lijn is met de weg naar EU-toetreding. Het is van essentieel belang dat Oekraïne de democratische mechanismen handhaaft en respecteert, zoals een parlementair meerpartijenstelsel, de rechtsstaat en de bescherming van mensenrechten, inclusief die van minderheden.
Bovendien is het van cruciaal belang dat zowel de Europese Commissie als Oekraïne zich inzetten om de financiële belangen van de EU te beschermen door fraude, corruptie en belangenconflicten te bestrijden.
De leiders hebben opnieuw de voortdurende steun van de EU aan Oekraïne bevestigd. De EU zal Oekraïne en zijn bevolking blijven ondersteunen zolang dat nodig is, met inbegrip van politieke, financiële, humanitaire, militaire en diplomatieke middelen.
Om de lidstaten te ondersteunen bij het aanpakken van urgente kwesties met betrekking tot migratie en grensbeheer, werd overeengekomen de begroting met 2 miljard euro te verhogen. Bovendien hebben ze in het licht van buitengewone geopolitieke spanningen 7,6 miljard euro vrijgemaakt om prioriteiten te ondersteunen voor de buurlanden van de EU en wereldwijd. Deze financiering is bedoeld om:
doeltreffende samenwerking op het gebied van migratie buiten de EU in stand te houden
ondersteuning van Syrische vluchtelingen in Turkije en de bredere regio
steun voor de Westelijke Balkan, de zuidelijke buurlanden en Afrika
te zorgen voor voldoende financiering voor het EU-instrument voor nabuurschap, ontwikkeling en internationale samenwerking (NDICI).
Om de strategische soevereiniteit van de EU te waarborgen en haar concurrentiepositie te versterken, werd ingestemd met de oprichting van een nieuw platform, de ‘Strategic Technologies for Europe Platform’ (STEP). Voor de financiering van prioriteiten gerelateerd aan STEP zal gebruik worden gemaakt van bestaande financieringsbronnen. Dit zal bijdragen aan het vergroten van de steun en investeringsmogelijkheden voor cruciale technologieën die relevant zijn voor de groene en digitale transitie.
Lees hier meer over het akkoord rond STEP.
Om de bijkomende kosten te compenseren en te voldoen aan de wettelijke verplichtingen van de EU met betrekking tot de rentebetalingen voor het Next Generation EU (NGEU), werd ingestemd met een cascadesysteem.
Binnen dat systeem zal eerst het bestaande begrotingsonderdeel van de jaarlijkse NGEU-begroting volledig worden gebruikt.
Indien de kosten van de rentebetalingen van de NGEU niet kunnen worden gedekt uit het bestaande NGEU-begrotingsonderdeel, wordt in het kader van de jaarlijkse begrotingsprocedure gezocht naar financiering, om een aanzienlijk deel van de noodzakelijke bedragen te dekken. Daartoe zal zij putten uit de ruimte die ontstaat door de uitvoering van de begroting van de programma's en herprioritering, alsmede niet-thematische speciale instrumenten.
Bovenop de MFK-maxima wordt vervolgens een nieuw instrument ingevoerd. Dit instrument zal uitzonderlijk en beperkt zijn om de situatie aan te pakken waarin de lening operaties voor NGEU nog aan de gang zijn in veranderende marktomstandigheden.
Er werd besloten om de financiering voor de aanpak van noodsituaties, zoals natuurrampen en humanitaire crises, met 1,5 miljard euro te verhogen. Deze financiering zit verdeeld in twee afzonderlijke instrumenten:
Ongeveer 1 miljard euro per jaar voor de Europese Solidariteit Reserve, waarmee snel kan worden gereageerd op noodsituaties binnen Europa.
Ongeveer 500 miljoen euro per jaar voor de Noodhulp Reserve, om snel te kunnen reageren op specifieke noodsituaties zowel binnen de EU als wereldwijd.
Het werk aan nieuwe eigen middelen zal worden voortgezet.
Om de impact op nationale begrotingen te verminderen, werd overeengekomen dat 10,6 miljard euro van bestaande EU-financiering zal worden gebruikt om de prioriteiten die zijn geïdentificeerd in de tussentijdse herziening te financieren. Dit bedrag zal worden herverdeeld vanuit bestaande programma's en instrumenten.
Het MFK wordt via een bijzondere wetgevingsprocedure in de vorm van een verordening vastgesteld, waarbij de Raad met eenparigheid van stemmen besluit na goedkeuring door het Parlement, dat zich bij absolute meerderheid uitspreekt.
Deskundigen van de Raad zullen binnenkort samenkomen om het voorstel te bespreken en het interne standpunt van de Raad voor te bereiden. Tijdens de werkgroepbesprekingen zal het Belgische voorzitterschap van de Raad naar verwachting compromisteksten opstellen die de technische discussies weerspiegelen. Het aantal compromisteksten hangt af van de politieke gevoeligheid van de voorstelbepalingen. Zodra een compromistekst van het voorzitterschap steun krijgt van de meerderheid van de lidstaten op technisch niveau, wordt deze voorgelegd aan het Coreper ter aanneming.
Het Europees Parlement, hoewel niet medewetgevend voor het Commissievoorstel, kan wel een veto uitspreken over het standpunt van de Raad. Met name voor het eindverslag van de commissie heeft de rapporteur niet het recht om het overeengekomen standpunt van de Raad over het voorstel van de Commissie te wijzigen. De Begrotingscommissie komt op 14 februari bijeen om over het ontwerpverslag te stemmen, waarna het naar een plenaire vergadering gaat van 26 tot 29 februari. Het Parlement moet de voorgestelde wetgeving goedkeuren met een absolute meerderheid tijdens de plenaire vergadering. Als deze drempel niet wordt gehaald, wordt de wetgeving niet aangenomen. Bij goedkeuring door het Parlement zal de Raad het definitieve voorstel aannemen tijdens een van zijn volgende vergaderingen. De richtlijn wordt vervolgens gepubliceerd in het Publicatieblad van de EU en treedt na 20 dagen in werking.
De conclusies van de Europese Raad over het meerjarig financieel kader vind je hier.
