23 november 2023 - door Celeste Wezenbeek
Gepubliceerd op 06 april 2022
De Commissie presenteert een pakket voorstellen in het kader van de Europese Green Deal om van duurzame producten de norm te maken in de EU, circulaire bedrijfsmodellen te bevorderen en de rol van consumenten bij de groene transitie te versterken.
Er zal er met productspecifieke informatievereisten voor worden gezorgd dat consumenten op de hoogte zijn van de milieueffecten van hun aankopen.
Consumenten zullen langer gebruik kunnen maken van hoogwaardig textiel en fast fashion moet uit de mode raken.
Er wordt een geharmoniseerd kader gecreëerd om de milieu- en klimaatprestaties van bouwproducten te beoordelen en bekend te maken.
Zoals aangekondigd in het actieplan voor de circulaire economie, stelt de Commissie nieuwe regels voor om zo goed als alle fysieke goederen op de EU-markt gedurende hun hele levenscyclus milieuvriendelijker, meer circulair en energie-efficiënter te maken.
Daarnaast stelt de Commissie een nieuwe strategie voor om textiel duurzamer en gemakkelijker herstelbaar, herbruikbaar en recyclebaar te maken, fast fashion aan te pakken, textielafval te vermijden en de vernietiging van onverkocht textiel te voorkomen, en om ervoor te zorgen dat de sociale rechten bij de productie van textiel volledig worden gerespecteerd. Een derde voorstel moet de interne markt voor bouwproducten versterken en ervoor zorgen dat het bestaande regelgevingskader geschikt is om de bebouwde omgeving in overeenstemming te brengen met onze duurzaamheids- en klimaatdoelstellingen. Tot slot omvat het pakket ook een voorstel over nieuwe regels om de rol van consumenten bij de groene transitie te versterken, zodat consumenten beter geïnformeerd zijn over de milieuduurzaamheid van producten en beter worden beschermd tegen greenwashing.
Met deze voorstellen wil de Europese Commissie binnen de EU een echte circulaire economie tot stand te brengen: onafhankelijk op het gebied van energie en hulpbronnen, beter bestand tegen externe schokken en goed voor de natuur en de menselijke gezondheid. De voorstellen bouwen voort op het succes van de bestaande EU-regels inzake ecologisch ontwerp, die de energieconsumptie in de EU aanzienlijk hebben verminderd en consumenten veel geld hebben bespaard.
Het voorstel voor een verordening betreffende ecologisch ontwerp voor duurzame producten heeft betrekking op productontwerp. 80 % van de milieueffecten die een product tijdens zijn levenscyclus heeft, wordt door het ontwerp bepaald. Het voorstel bevat nieuwe vereisten om producten duurzamer, betrouwbaarder, herbruikbaarder, gemakkelijker te upgraden, repareren, onderhouden, op te knappen en te recyclen, en energie- en hulpbronnenefficiënter te maken. Daarnaast zal er met productspecifieke informatievereisten voor worden gezorgd dat consumenten op de hoogte zijn van de milieueffecten van hun aankopen. Alle producten die onder de verordening vallen, zullen een digitaal productpaspoort hebben. Dit zal het gemakkelijker maken om producten te herstellen of te recyclen en om in de hele toeleveringsketen zorgwekkende stoffen te traceren. Er kunnen ook etiketteringsvereisten worden ingevoerd. Daarnaast omvat het voorstel maatregelen om een einde te maken aan de vernietiging van niet-verkochte consumptiegoederen, het gebruik van groene overheidsopdrachten uit te breiden en stimulansen voor duurzame producten te bieden.
Het voorstel breidt het bestaande kader voor ecologisch ontwerp op twee manieren uit: ten eerste door zo veel mogelijk producten te bestrijken en ten tweede door de vereisten waaraan producten moeten voldoen, te verbreden. De Commissie heeft samen met dit voorstel ook een werkplan voor ecologisch ontwerp en energie-etikettering voor 2022-2024 vastgesteld, als overgangsmaatregel tot de nieuwe verordening in werking treedt, dit om nieuwe energiegerelateerde producten te bestrijken en de ambitie voor reeds gereguleerde producten te actualiseren en op te schalen. Het werkplan heeft met name betrekking op consumentenelektronica zoals smartphones, tablets en zonnepanelen, die de snelst groeiende afvalstroom vormen.
De consumptie van textiel in Europa heeft, na voedsel, huisvesting en mobiliteit, de vierde grootste impact op het milieu en de klimaatverandering. Wat waterverbruik en landgebruik betreft, staat textielconsumptie op de derde plaats en wat het gebruik van primaire grondstoffen betreft op de vijfde plaats. De EU-strategie voor duurzaam en circulair textiel bevat de visie en concrete maatregelen om ervoor te zorgen dat tegen 2030 textielproducten die in de EU in de handel worden gebracht, een lange levensduur hebben en gerecycled kunnen worden, zo veel mogelijk met gerecyclede vezels worden vervaardigd en geen gevaarlijke stoffen bevatten, en dat de sociale rechten en het milieu bij de productie ervan worden gerespecteerd. Consumenten zullen langer gebruik kunnen maken van hoogwaardig textiel, fast fashion moet uit de mode raken, en rendabele hergebruik- en reparatiediensten moeten algemeen beschikbaar worden. In een concurrerende, veerkrachtige en innovatieve textielsector moeten producenten in de hele waardeketen verantwoordelijkheid voor hun producten nemen, dus ook wanneer die producten afval worden. Op die manier kan het ecosysteem voor circulair textiel volledig tot ontwikkeling komen en worden aangedreven door een voldoende grote capaciteit voor innovatieve “fibre-to-fibre”-recycling, terwijl verbranding en storten van textiel tot een minimum moet worden beperkt.
De specifieke maatregelen zullen vereisten inzake het ecologisch ontwerp van textiel, duidelijkere informatie, een digitaal productpaspoort en een verplichte EU-regeling voor uitgebreide producentenverantwoordelijkheid omvatten. De strategie voorziet ook in maatregelen om het onopzettelijke vrijkomen van microplastics uit textiel aan te pakken, de nauwkeurigheid van groene claims te waarborgen en circulaire bedrijfsmodellen, waaronder hergebruik- en reparatiediensten, te bevorderen. Om fast fashion aan te pakken, wordt er in het kader van de strategie op gerekend dat bedrijven het aantal collecties per jaar verminderen, verantwoordelijkheid nemen en hun koolstof- en milieuvoetafdruk tot een minimum beperken, en dat de lidstaten gunstige belastingmaatregelen voor de hergebruik- en reparatiesector treffen. De Commissie zal die omschakeling ook stimuleren door middel van bewustmakingsactiviteiten.
Gebouwen zijn goed voor ongeveer 50 % van de winning en consumptie van hulpbronnen en meer dan 30 % van het afval dat elk jaar in de EU wordt geproduceerd. Daarnaast zijn gebouwen goed voor 40 % van de energieconsumptie in de EU en 36 % van de energiegerelateerde broeikasgasemissies, aldus de Europese Commissie.
Met de herziene bouwproductenverordening zullen de in 2011 ingevoerde regels worden versterkt en gemoderniseerd, en wordt een geharmoniseerd kader gecreëerd om de milieu- en klimaatprestaties van bouwproducten te beoordelen en bekend te maken. Nieuwe productvereisten zullen ervoor zorgen dat het ontwerp en de vervaardiging van bouwproducten in overeenstemming is met de stand van de techniek, zodat deze producten duurzamer en gemakkelijker te repareren, recyclen en herproduceren worden.
De herziening van de bouwproductenverordening zal het voor normalisatie-instellingen ook gemakkelijker maken om gemeenschappelijke Europese normen op te stellen. Samen met versterkte markttoezichtcapaciteiten en duidelijkere regels voor marktdeelnemers in de hele toeleveringsketen, zal dit ertoe bijdragen dat belemmeringen voor het vrije verkeer op de interne markt worden weggenomen. Ten slotte zullen met de herziene verordening digitale oplossingen worden geboden om, met name voor kmo's, de administratieve lasten te verlagen, waaronder een gegevensbank voor bouwproducten en een digitaal productpaspoort.
Lees hier meer over de verschillende voorstellen onder dit pakket.
