16 mei 2023 - door Liese Dewilde
Op 1 februari 2023 publiceerde de Europese Commissie het ‘Green Deal Industrial Plan for the Net-Zero Age’ om de productiecapaciteit voor groene technologie en producten te versterken en de concurrentiekracht van Europa te vrijwaren. Er zijn al verschillende initiatieven gelanceerd die vallen onder het Green Deal Industrial Plan en er zullen er de komende maanden nog volgen.
Het Green Deal Industrial Plan is een prioritair dossier voor Vlaanderen en Europa, met impact op veel actoren. Welke struikelblokken brengt dit dossier met zich mee voor het Vlaamse middenveld? En waar zou voor hen de focus van Europa moeten liggen? In deze blog leer je hoe 14 VLEVA-leden uit het Vlaamse middenveld kijken naar het Green Deal Industrial Plan aan de hand van de vier pijlers van het plan.
Transport & Logistiek Vlaanderen, Fevia, ACV innovatief, Essenscia Vlaanderen, Flanders Make, Voka, Vlaamse Hogescholenraad, VITO, Syntra, Agoria, Vlaamse Milieumaatschappij, Vereniging van Vlaamse Provincies, Port of Antwerp-Bruges en North Sea Port gaven hun mening. De blog hieronder geeft een beeld van standpunten die vaker terugkwamen. Je vindt de standpunten van de deelnemende VLEVA-leden in het rapport in bijlage.
De meeste leden benadrukken dat ze tevreden zijn dat er opnieuw meer aandacht gaat naar industrie en industriebeleid. Ze staan achter het idee en de ambities van het Green Deal Industrial Plan.
Een aantal leden menen echter dat het toepassingsgebied van het initiatief te beperkt is. Het plan focust op een selectie aan bedrijven. Er moet echter op een holistische manier naar competitiviteit gekeken worden. Men moet uitgaan van technologie-neutraliteit en beseffen dat waardeketens sterk geconnecteerd zijn. Op het einde van de rit moeten alle bedrijven de transitie ondergaan en moeten ze dus allemaal schone technologieën integreren.
Daarnaast heeft het Vlaamse middenveld zorgen over de uitvoerbaarheid. De plannen dreigen onhaalbaar te worden voor ondernemingen, door een gebrek aan coherentie tussen verschillende regelgevingskaders en de vaak hoge administratieve lasten waarmee ze geconfronteerd worden. De vereenvoudiging van vergunningsprocedures wordt in dat kader toegejuicht, al heerst momenteel nog onduidelijkheid over de timing en uitrol ervan.
Meerdere VLEVA-leden zijn niet te vinden voor verdere versoepelingen van de staatssteunregels. Ze menen namelijk dat een gelijk speelveld niet alleen extern, maar ook intern binnen de EU gewaarborgd moet worden. Als er dan toch ergens staatssteun aan te pas moet komen, zou dit volgens de voorwaarden van gerichtheid, efficiëntie en toekomstgerichtheid moeten gebeuren.
Het Vlaamse middenveld kijkt daarom vooral naar Europese middelen voor de financiering van de nieuwe ambities. Toegang tot Europese financiering is nu nog te complex en administratief ingewikkeld, zeker in vergelijking met bijvoorbeeld de Amerikaanse Inflation Reduction Act. Bovendien heerst er momenteel nog veel onduidelijkheid over de vorm en timing van eventuele nieuwe financieringsmogelijkheden in het kader van het Green Deal Industrial Plan.
Gebrek aan personeel met de juiste vaardigheden vormt een van de belangrijkste uitdagingen voor Vlaamse bedrijven. Elke Europese actie die talent kan aantrekken of die inzet op het omscholen en bijscholen van de beroepsbevolking en arbeidskrachten wordt dus geapprecieerd.
Gezien haar bevoegdheidsverdeling kan Europa hier slechts een ondersteunende rol in spelen, maar dat neemt niet weg dat EU-aandacht belangrijk is om een kwestie hoog op de agenda te plaatsen en te houden.
Volgende zaken zouden bijvoorbeeld aandacht moeten krijgen:
Versterkte inzet op aangepaste opleidingen voor studenten en werknemers
Financiële ondersteuning voor bijscholingen, omscholingen en de juiste infrastructuur om vaardigheden aangeleerd te krijgen
Internationale samenwerkingen en het aantrekken van buitenlandse arbeidskrachten en studenten om tekorten op de arbeidsmarkt aan te pakken en best practices te delen
Europese monitoring van vraag en aanbod inzake vaardigheden die cruciaal zijn voor de groene transitie
Een open economie als de onze is extra kwetsbaar voor het toenemende protectionisme dat de wereldwijde handel onder druk zet. Het Vlaamse middenveld benadrukt daarom de nood aan ambitieuze handelsakkoorden en constructieve handelsrelaties en partnerschappen. Partnerschappen en handelsakkoorden openen deuren en zijn essentieel om de toegang tot kritieke grondstoffen te diversifiëren en waarborgen. De ratificatie van hangende akkoorden en het aannemen van nieuwe handelsakkoorden is daarom van enorm belang. Dit moet niet op onvoorwaardelijke manier. Proportionele duurzaamheidshoofdstukken kunnen daarin hun plaats vinden.
Ook in het kader van handel benadrukt het Vlaamse middenveld het belang van een gelijk speelveld. In dat verband worden bijvoorbeeld volgende zaken opgemerkt:
De interne markt moet intact gehouden worden, niet alleen met interne handhaving, maar ook met externe handhaving.
Europese bedrijven moeten beschermd worden tegen oneerlijke concurrentie door de correcte implementatie van bestaande handelsinstrumenten.
De competitiviteit van Europese bedrijven mag niet verzwakt worden door onevenredige administratieve lasten en rapportageverplichtingen.
Intellectuele eigendomsrechten moeten ook buiten de EU beschermd worden.
