Start onderhandelingen Kritieke Grondstoffenwet

Algemene oriëntatie van de Raad

Op 30 juni 2023 nam de Raad al haar general approach of algemene oriëntatie aan over het commissievoorstel voor een kritieke grondstoffenwet.

De Raad is akkoord met de doelen van de Commissie om via de interne en externe dimensie de levering van essentiële grondstoffen te waarborgen. Maar de Raad wijzigt wel enkele zaken in vergelijking met het Commissievoorstel:

• Verhoging van het ambitieniveau voor de verwerkings- en recyclingcapaciteit: van 40 naar 50% voor verwerkingen en van 15% naar 20% voor recycling

• Toevoeging van enkele strategische en kritieke grondstoffen: bauxiet, aluinaarde en aluminium

• Oproep tot een frequentere actualisering van de lijst van kritieke en strategische grondstoffen (ten minste om de 3 jaar, in plaats van om de 4 jaar)

• Versterking van nationale maatregelen op het gebied van duurzaamheid en circulariteit, onder andere door:

  • meer producten met een hoog potentieel voor het terugwinnen van grondstoffen opnieuw te gebruiken

  • de terugwinning van secundaire kritieke grondstoffen uit afval te stimuleren

  • winnings­afval­installaties waar secundaire grondstoffen kunnen worden teruggewonnen, in kaart te brengen

  • het terugwinnen van magneten uit producten aan het einde van hun levensduur te bevorderen

• Rekening houden met de verschillende administratieve systemen van elk land, zodat de lidstaten één of meer contactpunten kunnen aanwijzen (bijvoorbeeld in de regio's).

• Vergemakkelijking van vergunnings­procedures voor strategische projecten

• Uitsluiting van verplichtingen om nationale exploratieprogramma’s uit te voeren als lidstaten kunnen aantonen dat ze geen relevante geologische kenmerken hebben

• Goede werking van eengemaakte markt verzorgen door strengere monitoringsverplichtingen als het gaat om concurrentie en het vrije verkeer van grondstoffen

• Verduidelijking van de rol van het adviesorgaan voor kritieke grondstoffen en het beter in lijn brengen met andere soortgelijke organen (d.w.z. het orgaan voor de chipverordening).

Je leest meer over de algemene oriëntatie in het persbericht van de Raad. De volledige tekst van de algemene oriëntatie vind je hier.

Standpunt van het Europees Parlement

Op 7 september 2023 stemde de verantwoordelijke ITRE-commissie van het Europees Parlement in met het rapport van rapporteur Nicola Beer (Renew, Duitsland). Dit gebeurde met 53 stemmen voor, 1 stem tegen en 5 onthoudingen. Kort daarna, op 14 september 2023 werd dit rapport ook aangenomen in de plenaire vergadering van het Europees Parlement. De Europarlementariërs namen het rapport aan met 515 stemmen voor, 34 stemmen tegen en 28 onthoudingen. Dit rapport geldt daarom nu als standpunt van het Europees Parlement voor het voorstel voor een kritieke grondstoffenwet.

De Europarlementariërs benadrukken in hun standpunt een aantal zaken:

• Het belang van strategische partnerschappen tussen de EU en derde landen op het gebied van kritieke grondstoffen.

  • Dit moeten partnerschappen op gelijke voet zijn waarbij alle partijen profiteren.

  • Langetermijnpartnerschappen waarbij kennis en technologie worden overgedragen, met opleiding en bijscholing voor nieuwe banen met betere arbeids- en inkomensomstandigheden, en voor winning en verwerking volgens de beste ecologische normen in partnerlanden.

• Sterkere focus op onderzoek en innovatie op het gebied van vervangende materialen en productieprocessen die de grondstoffen in strategische technologieën kunnen vervangen

• Vaststelling van duurzaamheidsdoelen om de winning van strategische grondstoffen uit afvalproducten te bevorderen

• Gerichte economische prikkels voor particuliere investeerders met het oog op Europese productie en recycling

• Vermindering van de administratieve rompslomp voor bedrijven, met name kmo’s

Je leest meer over het standpunt in het persbericht van de ITRE-stemming en het persbericht van de plenaire stemming van het Europees Parlement. De volledige tekst van het standpunt van het Europees Parlement vind je hier.

Achtergrond

Op 16 maart 2023 presenteerde de Europese Commissie een niet-wetgevende mededeling ‘veilige en duurzame aanvoer van kritieke grondstoffen ter ondersteuning van de dubbele transitie’ en een voorstel voor een verordening, namelijk een voorstel voor een kritieke grondstoffenwet (Critical Raw Materials Act - CRMA).

Deze twee initiatieven bevatten een uitgebreide reeks maatregelen om de toegang van de EU tot veilige, gediversifieerde, betaalbare en duurzame aanvoer van kritieke grondstoffen (Critical Raw Materials – CRM) te waarborgen. De maatregelen bestaan uit gecoördineerde interne en externe acties: versterking van de binnenlandse toeleveringsketens en van het internationale engagement om win-winpartnerschappen met derde landen te ontwikkelen.

De kritieke grondstoffenwet heeft als hoofddoelstelling om de veilige en duurzame voorziening van de EU met kritieke grondstoffen te waarborgen en geeft dit doel vorm aan de hand van vier specifiekere doelstellingen:

• EU-capaciteiten in de verschillende stadia van de waardeketen versterken, invoer van de grondstoffen in de EU diversifiëren

• Capaciteit op het gebied van monitoring en risicobeperking verbeteren

• Een goed functionerende interne markt waarborgen

• De duurzaamheid en het circulaire karakter van kritieke grondstoffen verbeteren.

Het is over de kritieke grondstoffenwet dat de Raad en het Europees Parlement hun standpunt hebben ingenomen. In verband met de niet-wetgevende mededeling van de Commissie is in principe geen extra actie van de mede-wetgevers vereist.

Volgende stappen

De Raad en het Europees Parlement zijn nu op basis van hun respectievelijke standpunten over het voorstel voor een kritieke grondstoffenwet begonnen aan trilogen. Dit gebeurt onder leiding van het Spaans Voorzitterschap van de Raad en rapporteur Nicola Beer (Renew, Duitsland) van de ITRE-commissie van het Europees Parlement.

De eerste ronde van trilogen gebeurde op 20 september 2023. Voorlopig is nog geen datum bekendgemaakt voor een volgende ronde van trilogen.

Het is de ambitie van het Spaanse raadsvoorzitterschap om de trilogen nog tot een goed einde te brengen binnen hun voorzitterschap. Lukt dit niet? Dan komen de onderhandelingen op de agenda van het Belgisch Raadsvoorzitterschap in de eerste helft van 2024.