06 december 2023 - door Paula Verschaeve
Op dinsdag 5 december 2023 hebben de onderhandelaars van het Europees Parlement en de Raad een voorlopig politiek akkoord bereikt over de ‘verordening ecologisch ontwerp voor duurzame producten' (ESPR). Deze verordening zal een algemeen kader uitschrijven voor het vaststellen van eisen inzake ecologisch ontwerp en informatie voor zowat alle producten die op de EU-markt worden gebracht.
Om het delen van informatie over de duurzaamheid van producten te verbeteren, bereikten de medewetgevers overeenstemming over een digitaal paspoort en een openbaar webportaal.
Het compromis bevat een verbod op het vernietigen van onverkocht textiel en onverkochte schoenen.
Het voorlopige politieke akkoord moet nu nog formeel goedgekeurd worden.
Tijdens de derde ronde van de interinstitutionele onderhandelingen hebben het Europees Parlement en het Parlement een voorlopig politiek akkoord bereikt over ecodesign.
Met de nieuwe verordening wordt de bestaande richtlijn over ecologisch ontwerp uit 2009 vervangen en wordt het toepassingsgebied van de huidige wetgeving (beperkt tot energiegerelateerde producten) uitgebreid tot prestatie- en informatie- eisen voor zowat alle soorten goederen die op de EU-markt worden gebracht.
Milieueisen en digitaal paspoort
De verordening zou van toepassing zijn op bijna alle productcategorieën, denk maar aan vaatwassers, auto-opladers, ramen en televisies. Het stelt een geharmoniseerd kader in voor het stellen van eisen aan specifieke productgroepen om ze niet alleen energie- en hulpbronnenefficiënt te maken, maar ook duurzamer, betrouwbaarder, herbruikbaar, te recyclen, te repareren en gemakkelijker te onderhouden. Daarnaast krijgen producten een digitaal productpaspoort. Dit paspoort zal informatie verstrekken over de duurzaamheid van het product en moet consumenten en bedrijven helpen een weloverwogen keuze te maken bij hun aankoop. Volgens het akkoord zal de consument digitale productpaspoorten kunnen raadplegen in een openbaar webportaal.
Toepassingsgebied
De voorgestelde verordening heeft betrekking op zowat alle producten, behalve levensmiddelen, diervoeders en geneesmiddelen. Het voorlopige akkoord sluit ook motorvoertuigen uit, evenals producten die een impact hebben op nationale defensie of veiligheid.
Empowerment van de Europese Commissie
De onderhandelaars zijn overeengekomen dat de Commissie door middel van uitvoeringshandelingen bindende voorschriften voor overheidsopdrachten kan vaststellen. Dit om vraag en aanbod van ecologisch duurzame producten aan te moedigen.
Daarnaast zal de Commissie, door middel van gedelegeerde handelingen, eisen inzake ecologisch ontwerp kunnen vaststellen. Industriële fabrikanten en nationale overheden hebben na de vaststelling van de gedelegeerde handeling zo'n 18 maanden de tijd om zich aan de nieuwe eisen aan te passen. In bepaalde gevallen kan de Commissie een eerdere toepassingsdatum vaststellen.
Prioritaire productcategorieën
Op initiatief van het Parlement komen de onderhandelaars overeen dat de Europese Commissie prioriteit moet geven aan een aantal productgroepen, namelijk:
ijzer;
staal;
aluminium;
textiel (inclusief kleding en schoenen);
meubilair (inclusief matrassen);
banden;
wasmiddelen;
verf;
smeermiddelen;
chemicaliën.
Vernietiging van onverkochte producten
Raad en Parlement hebben een direct verbod op de vernietiging van onverkocht textiel en onverkochte schoenen ingevoerd. Kleine en microbedrijven worden echter vrijgesteld van dit verbod, middelgrote bedrijven krijgen een vrijstelling van 6 jaar. Dit verbod gaat twee jaar na de inwerkingtreding van de verordening van kracht. De Commissie krijgt de bevoegdheid om, na verloop van tijd, extra categorieën aan de lijst van onverkochte producten toe te voegen.
Daarnaast zouden marktdeelnemers, die onverkochte consumentenproducten vernietigen, elk jaar moeten aangeven om welke hoeveelheden het gaat en waarom zij de producten weggooien.
Sancties
Het compromis stelt enkele harmonisatiecriteria vast voor sancties in geval van niet-naleving, maar het is aan de nationale bevoegde autoriteiten om te bepalen welke sancties moeten worden opgelegd.
Het Commissievoorstel voor een verordening betreffende 'eisen inzake ecologisch ontwerp voor duurzame producten' en tot intrekking van de richtlijn uit 2009 werd ingediend op 30 maart 2022 als onderdeel van het pakket Circulaire Economie.
Het Europees Parlement en de Raad moeten het voorlopige politieke akkoord nu nog formeel goedkeuren.
Persbericht van de Raad, gepubliceerd op 5 december 2023
Persbericht van het Europees Parlement, gepubliceerd op 5 december 2023
Commissievoorstel inzake ecodesign, gepubliceerd op 4 april 2022
Voorlopig politiek akkoord, gepubliceerd op 19 december 2023
