25 april 2023 - door Frédéric Cabistan
1 week na de officiële goedkeuring in het Europees Parlement heeft nu ook de Raad van de Europese Unie het herziene emissiehandelsysteem (ETS) formeel aangenomen. Een pakket aan maatregelen is hierdoor nu officiële Europese wetgeving en helpt de Europese Unie om klimaatneutraal te zijn in 2050.
De ETS-herziening leidt tot 62% minder uitstoot tegen 2030 en laat gratis uitstootrechten uitdoven tot de afschaffing ervan in 2034
Het ETS wordt uitgebreid naar de scheepvaart, wegtransport en gebouwensector en verstrengt de regels voor de luchtvaartsector
Het CBAM-mechanisme zorgt voor een gelijk speelveld aan de Europese grens
Het gloednieuwe sociaal klimaatfonds ondersteunt de meest kwetsbaren voor de nieuwe klimaatwetten
De nieuwe maatregelen worden binnenkort gepubliceerd in het EU Publicatieblad en treden daarna in werking
Bij de stemming in het Europees Parlement noemde rapporteur Peter Liese (EPP, Duitsland) het ETS-pakket "de grootste klimaatbeschermingswet aller tijden". Deze stemming is zeer belangrijk te noemen, ook al omdat het met een overgrote meerderheid werd aangenomen, 413 stemmen voor, 167 tegen en 57 onthoudingen.
De gevolgen van dit pakket aan maatregelen zijn dan ook niet klein en hebben een grote invloed op burgers, overheden en industriesectoren. Kort samengevat is het bestaande ETS uitgebreid en worden de huidige gratis uitstootrechten vanaf 2026 afgebouwd. In 2034 zullen deze helemaal afgeschaft zijn. Die timing past binnen het kader van de Fitfor55-strategie.
Door de versterking van het huidige ETS zullen er bovendien meer opbrengsten komen. Die opbrengsten vloeien rechtstreeks door naar de lidstaten die zo zichzelf en hun industrieën kunnen aansporen om resoluut te kiezen voor minder uitstoot en meer klimaatvriendelijke maatregelen.
Een ander opvallend kenmerk van de nieuwe klimaatregels is de grote uitbreiding van het ETS. Voor de eerste keer sinds de oprichting ervan valt nu ook de scheepvaartsector, met haar grote container- en cruiseschepen, onder de nieuwe uitstootregels. Zo moeten zij vanaf 2024 uitstootrechten betalen op alle reizen tussen twee Europese havens en de helft van de uitstootrechten op reizen tussen een Europese en een niet-Europese haven.
Om bovendien zo kosten-efficiënt mogelijk te zijn richt Europa een geheel apart tweede ETS op voor de uitstootrechten binnen de wegtransport en gebouwensector. Dit heeft als gevolg dat er extra taksen komen op diesel en bezine enerzijds en op gebouwen die verwarmd worden met fossiele brandstoffen anderzijds. Europa wil hiermee zo veel mogelijk burgers, architecten en de auto-industrie aanzetten om te investeren in alternatieve energiebronnen dan fossiele brandstoffen.
Daarnaast zorgen de nieuwe maatregelen ook dat huidige regels verstrengd worden, met in het bijzonder die voor de luchtvaartsector. Vanaf 2026 zullen er geen gratis uitstootrechten meer zijn voor intra-Europese vluchten. Tot en met 2027 geldt nog de huidige CORSIA-regeling voor vluchten van en naar Europa; vanaf 2027 zullen deze ook onder de nieuwe ETS-wetgeving vallen. De uitstoot van de luchtvaart is goed voor 3,7% van de totale Europese CO2-uitstoot.
Om een gelijk speelveld te krijgen in Europa is het belangrijk dat Europese bedrijven handel kunnen blijven drijven buiten de Unie. Aangezien de nieuwe klimaatregels daar niet gelden en er zo mogelijk oneerlijke concurrentie zou kunnen ontstaan, zorgt het CBAM-mechanisme voor gelijke regels. Het zal enkel van toepassing zijn op koolstofintensieve sectoren, zoals ijzer, staal, cement, aluminium, meststoffen, elektriciteit en waterstof. Door een geleidelijke invoering in de tijd, zullen bedrijven die willen importeren in Europa langzaamaan gewend geraken aan de nieuwe uitstootrechten. Tegelijkertijd worden de gratis uitstootrechten geleidelijk afgeschaft.
Met de inwerkingtreding van het nieuwe ETS zullen er veel nieuwe inkomsten voor de lidstaten binnenvloeien. Tegelijkertijd zorgt ETS ook voor veel kosten bij burgers en industrie. Europa wil de meest kwetsbaren helpen bij de aanpassing aan het ETS en de omschakeling naar een klimaatneutraal continent met de invoering van het Sociaal Klimaatfonds. Vanaf 2026 zal er ongeveer 86,7 miljard euro beschikbaar zijn om klimaatvriendelijke (steun)maatregelen te voorzien voor gezinnen en kleine ondernemingen.
België kan uit dit fonds rekenen op een bedrag van 1,66 miljard euro.
Naar Europese maatstaven is het voorstel, bespreking, stemming en goedkeuring erg snel gegaan. Het ETS-pakket werd voorgesteld op 14 juli 2021 als onderdeel van het Fitfor55-pakket. De Raad en het Parlement kwamen in december 2022 tot een interinstitutioneel akkoord. Het Europees Parlement keurde het ETS-pakket goed op de plenaire zitting van 18 april 2023.
Vandaag, 25 april 2023, zijn deze nieuwe klimaatregels formeel aangenomen door de lidstaten, vertegenwoordigd in de Raad. Binnenkort verschijnen ze in het EU Publicatieblad waarna zij 20 dagen na deze bekendmaking officieel in werking treden.
Meer lezen?
Het persbericht van het Europees Parlement.
Het persbericht van de Raad van de Europese Unie.
