05 maart 2024 - door Paula Verschaeve
Gisteren bereikten het Belgisch voorzitterschap van de Raad en de vertegenwoordigers van het Parlement een voorlopig politiek akkoord over het reduceren van verpakkingen en verpakkingsafval.
Bepaalde eenmalige plastic verpakkingen zoals die voor verse groenten en fruit, voor kleine toiletartikelen zoals in hotelkamers en voor verpakkingen van sauzen of suiker worden vanaf 2030 verboden.
Tegen 2029 moeten de lidstaten minstens 90 procent van de plastic flesjes en drankblikjes gescheiden inzamelen.
Verpakkingen moeten vanaf 2030 recycleerbaar zijn.
Op maandagavond 4 maart 2024 bereikten het Belgisch voorzitterschap van de Raad en de vertegenwoordigers van het Parlement een voorlopig politiek akkoord over het terugdringen van verpakkingen en verpakkingsafval. Met de nieuwe regels wil de Europese Unie de toename van verpakkingsafval in de hele Unie aanpakken en tegelijkertijd de interne markt voor verpakkingen harmoniseren en de circulaire economie stimuleren.
Doel is om het verpakkingsafval tegen 2040 met minstens 15 procent te reduceren in vergelijking met 2018.
Het akkoord bevat net zoals het Commissievoorstel algemene streefcijfers om plastic verpakkingsafval terug te dringen tegenover de hoeveelheden van 2018: 5 procent in 2030, 10 procent in 2035 en 15 procent in 2040.
Het voorstel voor strengere verpakkingsregels bepaalt ook dat verpakkingen vanaf 2030 recycleerbaar moeten zijn.
Voor het minimale gehalte aan gerecycleerd materiaal in kunststofverpakkingen gelden de streefcijfers voor 2030 en 2040. De Commissie moet de uitvoering van de streefcijfers voor 2030 evalueren en de haalbaarheid van de streefcijfers voor 2040 beoordelen. Wel gelden er een aantal uitzonderingen. Zo worden composteerbare kunststofverpakkingen bijvoorbeeld vrijgesteld.
Het akkoord bant PFAS (moeilijk afbreekbare chemische verbindingen) in verpakkingen die in contact komen met voeding tegen 2026.
Er komen ook bindende doelen voor het hergebruik van verpakkingen voor 2030 en voor 2040. De doelstellingen variëren afhankelijk van het type verpakking: alcoholische en niet-alcoholische dranken (met uitzondering van melk, wijn, gearomatiseerde wijn en gedistilleerde drank), transport- en verkoopverpakkingen (behalve voor gevaarlijke goederen, omvangrijke apparatuur en zachte verpakkingen in rechtstreeks contact met voeding) en verzamelverpakkingen. Ook kartonnen verpakkingen vallen niet onder deze eisen.
Onder bepaalde voorwaarden kunnen de lidstaten uitstel vragen voor hergebruik en uitzonderingen maken voor kmo’s.
Horecazaken moeten ook toelaten dat klanten hun eigen verpakking voor afhaalmaaltijden meebrengen. Bovendien moet de sector streven om tegen 2030 10 procent van de producten in herbruikbare verpakkingen aan te bieden.
De compromistekst verwijst ook naar kraanwater. Lidstaten zullen restaurants en cafés aanmoedigen om kraantjeswater te serveren in herbruikbare flessen - gratis of tegen een lagere prijs.
Tegen 2029 moeten de lidstaten minstens 90 procent van de plastic flesjes en drankblikjes gescheiden inzamelen. Om dat doel te bereiken, moeten ze een systeem van statiegeld invoeren, tenzij ze reeds over een ander systeem beschikken dat ervoor zorgt dat ze de doelstelling zullen halen.
Lidstaten die in 2026 een percentage gescheiden inzameling van meer dan 80 procent bereiken en een strategie uitschrijven om de doelstelling van 90 procent te bereiken, moeten geen systeem van statiegeld invoeren.
Bepaalde eenmalige plastic verpakkingen zoals die voor verse groenten en fruit, voor voeding en drank in de horecasector, voor verpakkingen van sauzen, specerijen en suiker, voor lichte plastic draagtasjes en voor kleine cosmetica en toiletartikelen zoals in hotelkamers worden vanaf 2030 verboden. Hetzelfde geldt voor voorverpakt fruit en groenten van minder dan 1.5 kilogram.
Verder introduceert het akkoord een verbod op krimpfolie voor koffers op luchthavens.
Na het voorlopig akkoord van gisteren moeten zowel de EU-lidstaten als het voltallige Europees Parlement het wetsvoorstel nog formeel goedkeuren. Dit moet eerst in de ENVI-commissie gebeuren en vervolgens in plenaire vergadering. Ook het Coreper moet zich nog uitspreken over de compromistekst.
Na formele goedkeuring door beide instellingen zal de tekst in het EU-Publicatieblad gepubliceerd worden en in werking treden. De wetgeving wordt 18 maanden na de datum van inwerkingtreding toegepast.
Ook de Commissie moet nog instemmen met de deal.
De tekst van het voorlopig politiek akkoord is nog niet beschikbaar. Verdere details over de deal worden later vrijgegeven.
Op 30 november 2022 diende de Europese Commissie haar voorstel in voor een verordening over verpakkingen en verpakkingsafval ter vervanging van de huidige richtlijn (1994). De herziening draagt bij tot de verwezenlijking van de doelstelling van de Europese Green Deal en het nieuwe actieplan voor de circulaire economie om ervoor te zorgen dat „alle verpakkingen op de EU-markt tegen 2030 op een economisch haalbare manier herbruikbaar of recycleerbaar zijn”. De herziening zal ook bijdragen aan de toezegging van de strategie voor kunststoffen van 2018 om ervoor te zorgen dat “tegen 2030 alle kunststofverpakkingen die in de handel worden gebracht, op een kosteneffectieve manier kunnen worden hergebruikt of gerecycleerd.”
Midden november 2023 bepaalde het Europees Parlement haar standpunt. Een kleine maand later keurden de Europese milieuministers het onderhandelingsmandaat van de Raad goed. Een eerste ronde van de interinstitutionele onderhandelingen vond plaats op 5 februari. Uiteindelijk eindigde de tweede triloog in een voorlopig politiek akkoord.
Voorstel Europese Commissie, 30 november 2022
Persbericht van de Europese Commissie, 30 november 2022
Standpunt van het Europees Parlement, 22 november 2023
Algemene oriëntatie van de Raad, 18 december 2023
Persbericht van het Europees Parlement, 5 maart 2024
Persbericht van de Raad, 5 maart 2024
