16 december 2024 - door Tina Rubbrecht
Vanaf 1 januari 2025 zal Polen de fakkel van Hongarije overnemen als voorzitter van de Raad van de Europese Unie. Voor de tweede keer zal het land gedurende zes maanden de Europese agenda mee bepalen, dossiers afronden, consensus zoeken en knopen doorhakken.
Hét centrale thema van het Poolse voorzitterschap? Veiligheid. En dat mogen we heel breed zien: externe en interne veiligheid, maar ook informatiebeveiliging, economische stabiliteit, energievoorziening, voedselzekerheid en volksgezondheid.
Bijzonder is dat het Poolse voorzitterschap samenvalt met het begin van de Europese institutionele cyclus voor de komende vijf jaar. Daarna is het de beurt aan Denemarken en Cyprus die samen met Polen het zogenaamde “voorzitterschapstrio” vormen. Donald Tusk, de Poolse premier en voormalig voorzitter van de Europese Raad, en zijn ministers en experts zullen het voorzitterschap in goede banen leiden en ministerraden organiseren. Want in deze tijden van geopolitieke en economische onzekerheid ligt er veel werk op de plank voor een veilig en welvarend Europa.
Het Poolse voorzitterschap zal focussen op de volgende 7 aspecten van veiligheid:
De inval van Rusland in Oekraïne vergrootte de nood voor meer defensieparaatheid in Europa. Daarbij is het cruciaal om onze militaire uitgaven te verhogen, de defensie-industrie te versterken en de lacunes in onze defensiecapaciteit aan te pakken. Het Poolse voorzitterschap zal ook aandringen op een diepgaand debat over de financiering van defensie in de EU. De lidstaten moeten hun defensie-uitgaven verhogen gezien de vele militaire en hybride dreigingen. Polen geeft daarbij zelf het goede voorbeeld door zijn defensie-uitgaven te verhogen naar meer dan 4% van het bruto binnenlands product (4%). Dat is meer dan het dubbele van het afgesproken NAVO-minimum van 2% van het bbp. Ook de ontwikkeling van dual-use infrastructuur met zowel militaire als civiele toepassingen en een Europees lucht- en raketschild aan de oostgrens met Wit-Rusland is een prioriteit voor Polen. Ten slotte moeten we onze samenwerking versterken met de NAVO en niet-EU-partners, voornamelijk de VS, maar ook het Verenigd Koninkrijk, Zuid-Korea en andere gelijkgestemde landen.
Polen zal nieuwe oplossingen zoeken om de uitdagingen van migratie en veiligheid aan de buitengrenzen van de EU aan te pakken. Dit omvat het terugdringen van irreguliere migratie en het verbeteren van de effectiviteit van het terugkeerbeleid. Daarvoor is ook samenwerking met partners uit derde landen nodig. Als oostelijk grensland met Rusland en Belarus zal Polen werken aan een adequate reactie van de EU op hybride bedreigingen en op vijandige actoren die migranten voor politieke doeleinden over de buitengrenzen van de EU duwen.
De EU staat voor de uitdaging om ervoor te zorgen dat het Schengengebied goed functioneert. Ook wil Polen de capaciteit van de EU en haar lidstaten versterken op het gebied van civiele bescherming, rampenparaatheid, reddingsoperaties en humanitaire hulp is belangrijk. Daarnaast blijft de bestrijding van internationale georganiseerde criminele netwerken, terrorisme en radicalisering belangrijk.
De Europese Unie en haar lidstaten moeten de veerkracht van onze democratie versterken om polarisatie en radicalisering tegen te gaan. Het is cruciaal om desinformatie en buitenlandse manipulatie te identificeren en te verwijderen. Tegelijkertijd zijn langetermijninspanningen nodig om burgerschapsvorming te bevorderen, onafhankelijke media te versterken en het maatschappelijke middenveld te ondersteunen.
Het Poolse voorzitterschap zal streven naar meer coördinatie in de strijd tegen desinformatie en informatiemanipulatie en om de impact van vijandige acties in cyberspace te voorkomen en te beperken. Het is vooral belangrijk om crisissituaties aan te pakken waarin derde landen proberen om Europese informatiesystemen te beïnvloeden. Daarom zal er worden ingezet op de ontwikkeling van moderne, veilige digitale diensten. Specifiek wil Polen ook klimaat-gerelateerde desinformatie bestrijden om zowel onze democratie als het klimaatbeleid te ondersteunen.
Het Poolse voorzitterschap wil maatregelen nemen om de uitdagingen aan te pakken rond snelle technologische veranderingen, de energie- en klimaattransitie en geopolitieke spanningen. Het is noodzakelijk om de interne markt te verdiepen en drempels voor grensoverschrijdende activiteiten weg te nemen, vooral in de dienstensector. Er moeten initiatieven genomen worden die de toegang tot privékapitaal verbeteren voor bedrijven die willen groeien en investeren.
Polen wil de bureaucratische lasten in de EU verminderen. Dit vraagt om een flexibelere aanpak van het energie- en klimaatbeleid, waarbij de nadruk verschuift van straffen en verplichtingen naar beloningen en stimulansen. Er moeten ondersteuningsmechanismen voor de industrie komen op gebieden die belangrijk zijn voor veiligheid en economische voordelen, met behoud van een gelijk speelveld binnen de EU.
Een andere prioriteit is om eerlijke concurrentie voor de EU-industrie in de wereld te herstellen. Polen wil instrumenten van het handelsbeleid en de handhaving verbeteren wanneer goederen op de EU-markt komen en beter gebruikmaken van de voordelen van de brede stroom van Europese overheidsopdrachten.
Polen beschouwt cohesiefondsen als een cruciale investeringsbron voor duurzame en evenwichtige economische groei. De discussie over het toekomstige cohesiebeleid staat hoog op de agenda, aangezien verbeteringen in de interne markt moeten samengaan met beleid dat veiligheid en economisch concurrentievermogen bevordert.
Polen benadrukt dat de betrouwbaarheid en zekerheid van de levering van energiebronnen cruciaal is voor de Europese energiezekerheid. De Russische inval in Oekraïne leidde tot een forse vermindering van de invoer van Russisch gas en olie met ongeveer twee derde en een invoerverbod op Russisch steenkool. Toch is er nog veel werk.
Burgers en bedrijven moeten toegang hebben tot voldoende hoeveelheden energie tegen een betaalbare prijs. Polen zal zich daarom richten op acties voor een volledige terugtrekking uit de invoer van Russische energiebronnen. Het zal stappen ondernemen om de energieprijzen in de EU te verlagen en om het EU-energieveiligheidskader te herzien. Dit moet de fysieke veiligheid en cyberveiligheid van de energie-infrastructuur in de EU en haar buurlanden verbeteren en zorgen voor een gelijk speelveld voor de ontwikkeling van elke schone energiebron in de EU. Het is ook de bedoeling om onze afhankelijkheid van ingevoerde technologieën en hun nodige componenten en kritieke grondstoffen te verminderen.
Europa moet ervoor zorgen dat de positie van boeren in waardeketens wordt versterkt en dat hun inkomen stabiel is. We hebben een competitieve en veerkrachtige Europese landbouwsector nodig die de Europeanen voedselzekerheid biedt. Alle acties van de EU moeten rekening houden met kwetsbare landbouwsectoren en ervoor zorgen dat producenten van buiten de EU voldoen aan de EU-normen voor voedselkwaliteit, -veiligheid en -duurzaamheid.
Het Poolse voorzitterschap zal streven naar een sterk gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) dat boeren en de ontwikkeling van plattelandsgebieden ondersteunt. Het beleid moet boeren aanmoedigen, in plaats van dwingen, om milieuvriendelijke en klimaatbestendige maatregelen te nemen. Tegelijkertijd moet het de voordelen tonen van het bestrijden en voorkomen van klimaatgerelateerde risico’s zoals overstromingen en droogte). Polen zal ook werken aan de uitdagingen die de toekomstige uitbreiding van de EU voor de sector met zich mee zal brengen.
Het Poolse voorzitterschap zal zich focussen op de digitale transformatie van de gezondheidszorg en de noodzaak om de veiligheid van geneesmiddelen in de EU te verbeteren, met bijzondere aandacht voor het perspectief van de patiënt. Zowel de diversificatie van de toeleveringsketens van geneesmiddelen als de ondersteuning van de productie ervan in de EU spelen een belangrijke rol.
Gezondheidszorg gaat ook over het welzijn van Europese burgers. Daaom zal Polen zich richten op acties om de geestelijke gezondheid van kinderen en jongeren in het digitale tijdperk te verbeteren en op gezondheidsbevorderende activiteiten en ziektepreventie.
Meer weten over het ambitieuze programma? Op de website van het Pools EU-voorzitterschap vind je meer info over de verschillende ministerraden per thema en alle events.
.png)
