28 april 2023 - door Celeste Wezenbeek
De Commissie heeft wetgevingsvoorstellen gepresenteerd voor de meest uitgebreide hervorming van de EU-regels voor economische governance sinds de economische en financiële crisis. De voorstellen hebben als doel de overheidsschuld meer houdbaar te maken en tegelijkertijd duurzame en inclusieve groei bevorderen in alle lidstaten via hervormingen en investeringen.
De hoeksteen van de Commissievoorstellen bestaat uit nationale budgettair-structurele plannen voor de middellange termijn.
Het nieuwe proces voor begrotingstoezicht zal worden geïntegreerd in het Europees semester.
Voor elke lidstaat met een overheidstekort van meer dan 3 % van het bbp of een overheidsschuld van meer dan 60 % van het bbp, zal de Commissie een landspecifiek “technisch traject” opstellen.
De voorstellen moeten tekortkomingen in het huidige kader verhelpen. Ze houden rekening met de noodzaak om de sterk gestegen overheidsschuld terug te dringen, bouwen voort op de ervaring die is opgedaan met de succesvolle beleidsrespons van de EU op de COVID-19-crisis en bereiden de EU voor op de uitdagingen van de toekomst door het proces naar een groene, digitale, inclusieve en veerkrachtige economie te ondersteunen en de EU concurrerender te maken.
De nieuwe regels zullen de vereiste hervormingen en investeringen vergemakkelijken en zullen de hoge overheidsschuldquotes op een geleidelijke en duurzame manier helpen verlagen. De hervorming zal meer nadruk leggen op de middellange termijn en de handhaving proberen versterken – dit alles binnen een gemeenschappelijk EU-kader.
De hoeksteen van de Commissievoorstellen bestaat uit nationale budgettair-structurele plannen voor de middellange termijn.
De lidstaten moeten een plan indienen met hun begrotingsdoelstellingen, maatregelen voor het aanpakken van macro-economische onevenwichtigheden en prioritaire hervormingen en investeringen voor een periode van ten minste vier jaar. Deze plannen worden beoordeeld door de Commissie en ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad, die hiervoor gemeenschappelijke EU-criteria hanteert.
De integratie van begrotings-, hervormings- en investeringsdoelstellingen in één middellangetermijnplan moet zorgen voor een samenhangend en gestroomlijnd proces en zal de nationale verantwoordelijkheid versterken doordat de lidstaten meer ruimte krijgen bij het bepalen van hun budgettaire aanpassingstrajecten en hervormings- en investeringsverbintenissen. Wat de uitvoering van deze verbintenissen betreft, zullen de lidstaten jaarlijks voortgangsverslagen moeten indienen, waardoor toezicht en handhaving doeltreffender moet worden.
Het nieuwe proces voor begrotingstoezicht zal worden geïntegreerd in het Europees semester, dat de spil blijft voor de coördinatie van het economisch en werkgelegenheidsbeleid.
De lidstaten moeten in het nationale plan hun budgettaire aanpassingstrajecten uitzetten onder de vorm van meerjarige uitgavendoelstellingen. Die doelstellingen worden dan de enige operationele indicator voor het begrotingstoezicht, wat neerkomt op een vereenvoudiging van de begrotingsregels.
Voor elke lidstaat met een overheidstekort van meer dan 3 % van het bbp of een overheidsschuld van meer dan 60 % van het bbp, zal de Commissie een landspecifiek “technisch traject” opstellen. Dit traject moet ervoor zorgen dat de schuld op een plausibel neerwaarts pad wordt gebracht, en dat het tekort op middellange termijn onder de 3 % van het bbp blijft of op dat niveau wordt gebracht en gehouden.
Voor lidstaten met een overheidstekort van minder dan 3 % van het bbp en een overheidsschuld van minder dan 60 % van het bbp, zal de Commissie technische informatie verstrekken om ervoor te zorgen dat het overheidstekort ook op middellange termijn onder de referentiewaarde van 3 % van het bbp blijft.
Er zullen gemeenschappelijke waarborgen van toepassing zijn met het oog op de houdbaarheid van de schuld. Aan de referentiewaarden van 3 % en 60 % van het bbp voor het tekort en de schuld verandert niets. De schuldquote zal aan het einde van de planperiode lager moeten zijn dan aan het begin. Bovendien moet een minimale begrotingsaanpassing van 0,5 % van het bbp per jaar als benchmark worden toegepast zolang het tekort boven de drempel van 3 % van het bbp blijft. Voorts zullen lidstaten waarvoor een verlengde budgettaire aanpassingsperiode geldt, hun begrotingsinspanning niet mogen uitstellen tot de laatste jaren.
Er komen algemene en landspecifieke ontsnappingsclausules om van de uitgavendoelstellingen te kunnen afwijken in geval van een ernstige economische neergang in de EU of de eurozone als geheel of in geval van buitengewone omstandigheden die buiten de controle van de betrokken lidstaat vallen. Het besluit over het activeren en deactiveren van deze clausules wordt genomen door de Raad op basis van een aanbeveling van de Commissie.
De voorstellen geven de lidstaten meer controle wat het ontwerpen van hun middellangetermijnplannen betreft, maar tuigen ook een strengere handhavingsregeling op. Die moeten ervoor zorgen dat de lidstaten de verbintenissen die zij in hun begrotingsplannen voor de middellange termijn aangaan, ook daadwerkelijk nakomen.
Voor lidstaten met substantiële schuldproblemen zouden afwijkingen van het overeengekomen budgettaire aanpassingstraject automatisch leiden tot het instellen van de buitensporigtekortprocedure.
Als een lidstaat een verlenging van de budgettaire aanpassingsperiode heeft gekregen en hij de hervormings- en investeringsverbintenissen die hij omwille van die verlenging is aangegaan, niet nakomt, kan zijn aanpassingsperiode worden ingekort.
De Raad heeft in zijn conclusies, die door de Europese Raad werden bekrachtigd, gevraagd dat de wetgevingswerkzaamheden in 2023 worden afgerond. De Commissie roept het Europees Parlement en de Raad op zo snel mogelijk overeenstemming te bereiken over de wetgevingsvoorstellen die vandaag zijn gepresenteerd, zodat adequaat kan worden gereageerd op toekomstige uitdagingen.
