06 mei 2025 - door Kristof Vlaeminck
Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie, heeft een nieuw budget van 500 miljoen euro aangekondigd voor de periode 2025-2027. Met dit budget wil Europa toponderzoekers aantrekken.
Von der Leyen deed deze aankondiging tijdens het evenement ‘Choose Europe for Science’ aan de Sorbonne in Parijs.
Het initiatief komt op een moment waarop de Amerikaanse president Donald Trump de investeringen in onderzoek heeft teruggeschroefd en de academische vrijheid heeft ingeperkt.
Het nieuwe budget zal worden ingezet voor zowel ERC-beurzen als Marie Skłodowska-Curie Acties (MSCA).
Op 5 mei 2025 hield Ursula von der Leyen de slottoespraak tijdens het evenement ‘Choose Europe for Science’ aan de Sorbonne in Parijs. Het initiatief voor dit evenement kwam van de Franse president Emmanuel Macron.
Voorafgaand aan haar toespraak vonden twee rondetafelgesprekken plaats:
Het eerste ging over academische vrijheid en mondiale collectieve goederen.
Het tweede behandelde de afhankelijkheid van de EU en de kansen en hefbomen voor haar concurrentievermogen.
In haar toespraak was von der Leyen stellig:
“Europa heeft zijn keuze gemaakt. We kiezen ervoor om een nieuw tijdperk van uitvindingen en vindingrijkheid in te luiden. We kiezen ervoor om onderzoek en innovatie, wetenschap en technologie, centraal te stellen in onze economie. We kiezen ervoor om het continent te zijn waar universiteiten de pijlers zijn van onze samenlevingen en onze manier van leven. We kiezen ervoor om het continent te zijn waar innovatie ten dienste staat van de mensheid, waar mondiaal talent welkom is.” – EC Voorzitter von der Leyen in haar slottoespraak aan de Sorbonne
“Onze eerste prioriteit is de openheid van de Europese wetenschap,” zei von der Leyen. “Dat is ons visitekaartje, en dat moeten we koste wat het kost beschermen.”
Daarom wil de Commissie het vrije verkeer van kennis en data binnen Europa versterken, net zoals dat al geldt voor goederen, talent en kapitaal. Ook plant ze een nieuwe verordening om de academische en wetenschappelijke vrijheid binnen de Europese Onderzoeksruimte (European Research Area – ERA) juridisch te verankeren.
“In een wereld waarin de vrijheid steeds meer onder druk staat, blijft Europa trouw aan zijn principes. We moeten de bakermat blijven van academische vrijheid.”
De tweede pijler is financiering. Von der Leyen kondigde een nieuw budget van 500 miljoen euro aan voor de periode 2025–2027, bedoeld om Europa aantrekkelijker te maken voor toponderzoekers van over de hele wereld.
Onder andere via de European Research Council (ERC) komt er een nieuwe ‘supersubsidie’ van zeven jaar voor topwetenschappers. Ook de bestaande toelage voor onderzoekers die naar Europa verhuizen, wordt dit jaar verdubbeld en verlengd tot minstens 2027.
Voor jong talent is er extra steun via het proefproject Choose Europe binnen de Marie Skłodowska-Curie Acties. Jonge onderzoekers die voor Europa kiezen, krijgen betere toelagen, langere contracten en extra steun in opkomende domeinen zoals artificiële intelligentie.
Op de langere termijn wil de EU samen met de lidstaten het doel bereiken om tegen 2030 minstens 3% van het bbp te investeren in onderzoek en ontwikkeling.
Een derde speerpunt is het sneller omzetten van wetenschappelijke kennis in concrete innovaties en economische groei. Daarom komt de Commissie met een Europese innovatiewet en een nieuwe strategie voor start-ups en scale-ups. Die moet zorgen voor minder regels, betere toegang tot risicokapitaal en meer groeikansen voor innovatieve bedrijven in Europa.
Tot slot wil von der Leyen het voor onderzoekers eenvoudiger maken om naar Europa te komen en hier te blijven. De EU zal hiervoor inzetten op betere samenwerking tussen onderzoekers en instellingen, snellere procedures voor visa en verblijf, en meer ondersteuning via bestaande platforms die loopbaanadvies en vacatures aanbieden.
“We willen publieke en private instellingen helpen om in contact te komen met hoogopgeleide werknemers en onderzoekers, en om de toegang voor toponderzoekers te versnellen en te vereenvoudigen. Want door het beste uit de wereld aan te trekken, halen we ook het beste uit Europa naar boven.”
Op 22 mei 2025 zal de oproep ERC Advanced Grant geopend worden. Meer informatie vind je hier terug.
Daarnaast heeft de Wetenschappelijke Raad van de ERC vorige maand besloten om de extra financiering voor bursalen die naar Europa verhuizen te verdubbelen. Sinds de oprichting van de ERC in 2007 konden onderzoekers in de VS of elders in de wereld die naar Europa wilden verhuizen, tot 1 miljoen euro bovenop het gebruikelijke maximale subsidiebedrag aanvragen om een laboratorium of onderzoeksteam op te zetten. Vanaf mei is de ERC van plan dit te verhogen tot nog eens maximaal 2 miljoen euro, zoals Ursula von der Leyen in haar toespraak aangaf.
Later dit jaar zal de oproep MSCA Choose Europe geopend worden. Specifieke data zijn nog niet bekend, maar je kan hier alvast wel een draftversie van het Werkprogramma MSCA raadplegen. Specifieke informatie over MSCA Choose Europe vind je terug vanaf pagina 148.
De gebeurtenissen in de Verenigde Staten brengen zonder twijfel onzekerheid in Vlaanderen met zich mee. Maar initiatieven zoals Choose Europe bieden ook kansen, zoals toponderzoekers (uit de Verenigde Staten) overtuigen om hun carrière in Vlaanderen verder te zetten.
Speech Von der Leyen tijdens het evenement ‘Choose Europe for Science’ aan de Sorbonne in Parijs
Oproep ERC Advanced Grant 2025
Draftversie van het Werkprogramma MSCA
