15 december 2023 - door Ina De Vlieger
Op 14 december bereikten de Raad en het Europees Parlement een voorlopig politiek akkoord over de hervorming van de Europese elektriciteitsmarkt om deze stabieler, betaalbaarder en duurzamer te maken.
Met dit akkoord is de EU in staat de langetermijnmarkten te stabiliseren, de inzet van koolstofarme energiebronnen te versnellen en het concurrentievermogen van de industrie te verbeteren.
De nieuwe regels beschermen de EU-burgers tegen plotse schokken in elektriciteitsprijzen.
Een belangrijk discussiepunt was het systeem van in tweerichtingscontracten (CfD's), gepresenteerd als een standaardvorm van overheidssteun voor investeringen in koolstofarme elektriciteitsproductie (hernieuwbaar of kernenergie).
Het standpunt van de Raad werd gehandhaafd, waardoor de CfD's kunnen worden uitgebreid met bestaande kerncentrales, op voorwaarde dat het gebruik van mechanismen die gelijkwaardig zijn aan de CfD's, zoals voorgesteld door het Parlement, wordt opgenomen. Deze mechanismen zouden hetzelfde effect hebben als CfD's, maar zouden anders werken.
Lidstaten worden aangemoedigd om het overschot aan inkomsten uit deze CfD's door te geven aan consumenten, hetzij direct, hetzij door de kosten van prijsondersteuning of investeringen gericht op het verlagen van de elektriciteitskosten te financieren.
Door middel van overheidsfinanciering zullen de lidstaten uitsluitend de aankoop van nieuwe hernieuwbare energiebronnen kunnen ondersteunen, voor zover de voorwaarden dit toelaten en dit in overeenstemming is met de plannen van de lidstaten om het gebruik van hernieuwbare energiebronnen koolstofarm te maken. Bovendien wordt het vrijwillige karakter van vrijwillige gestandaardiseerde contracten gehandhaafd.
De overeenkomst bepaalt ook dat het Europees Agentschap voor de samenwerking tussen energieregulators (ACER) de markt voor PPA's beoordeelt op basis van informatie uit de database die is voorzien in de REMIT-verordening, waarvoor onlangs ee politiek akkoord werd bereikt.
Mechanismen voor capaciteitsvergoeding zullen een structureler onderdeel worden van het ontwerp van de interne elektriciteitsmarkt.
Het het Parlement heeft ingestemd dat wordt voorzien in de mogelijkheid om uitzonderlijke en naar behoren gemotiveerde afwijkingen van de CO2-emissielimieten toe te staan voor erkende capaciteitsmechanismen. Hiervan zullen landen zoals Polen profiteren voor hun kolengestookte elektriciteitscentrales. Deze afwijking is mogelijk tot 2028 en wordt geval per geval beoordeeld door de Commissie.
Er is geen plafond voor de inkomsten van inframarginale elektriciteitsproducenten in tijden van crisis. Het is aan de Raad van de EU om te bepalen of er sprake is van een crisis in de elektriciteitsprijzen op basis van een voorstel van de Europese Commissie.
De criteria voor het uitroepen van een crisis zijn vastgesteld op basis van de gemiddelde groothandelsprijs van elektriciteit (meer dan 180 euro/MWh, ongeacht de inflatie) of gekoppeld aan een sterke stijging van de kleinhandelsprijzen voor elektriciteit.
De Raad en het Europees Parlement zijn het ook eens geworden over de bestaande mogelijkheid om de elektriciteitsprijzen voor kwetsbare en benadeelde afnemers verder te verlagen, rekening houdend met bepalingen om marktverstoringen te voorkomen.
Deze kwetsbare afnemers zullen ook beter worden beschermd tegen de dreiging van afsluiting van het net en specifieke bepalingen zullen consumenten, waaronder bedrijven en overheidsinstanties, in staat stellen deel te nemen aan het delen van energie.
Het Europees Parlement als de Raad moeten de tekst van het voorlopig akkoord nu intern bevestigen.
De tekst van het voorlopige akkoord is nog niet publiek beschikbaar (link wordt hier later voorzien)
De Commissie heeft haar voorstel voor herziening van de EU-elektriciteitsmarkt op 14 maart 2023 gepubliceerd. Het doel is de elektriciteitskosten voorspelbaarder te maken en investeringen in schone technologieën te stimuleren door een betere markttoegang tot langetermijncontracten, de consumenten instrumenten aan te reiken die hen beschermen tegen volatiele elektriciteitsprijzen, en de invoering van flexibiliteitsoplossingen en de integratie van hernieuwbare energiebronnen in het elektriciteitssysteem te vergemakkelijken.
Persbericht Raad EU, 14 december 2023: Hervorming opzet elektriciteitsmarkt: Raad en Parlement bereiken akkoord
EP persbericht, 14 december 2023: Electricity market: deal on protecting consumers from sudden price shocks
