Lidstaten tegen dubbele juridische basis voor Horizon Europe

04 oktober 2018 - door Simon De Wachter

Tijdens de Raad Competitiviteit van 28 september hebben de Europese ministers van onderzoek gedebatteerd over Horizon Europe, het negende kaderprogramma voor onderzoek en innovatie. Onder meer de juridische basis, het debat rond widening, de structuur van de tweede pijler en de strategische planning kwamen aan bod.

Lidstaten tegen dubbele juridische basis voor Horizon Europe

Geen dubbele juridische basis

Tijdens de voormiddagsessie van de Raad discussieerden de lidstaten over de juridische basis van het specifieke programma voor Horizon Europe. De Europese Commissie had voorgesteld om het programma te baseren op zowel het artikel 182 als het artikel 173 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. Het artikel 182 bevat de belangrijkste richtlijnen voor het kaderprogramma, terwijl het artikel 173 over de competitiviteit van de Europese industrie gaat. Deze dubbele basis zou ervoor zorgen dat het Europees Parlement een grotere rol krijgt in het besluitvormingsproces.

De juridische dienst van de Raad had het voorstel van de Commissie in juni echter als ‘ongeschikt’ beoordeeld. Volgens hen is artikel 182 voldoende als basis om de doelstellingen van Horizon Europe te behalen, net zoals dat bij Horizon 2020 het geval was. Tijdens de zitting van de Raad op 28 september deelden de lidstaten de mening dat artikel 173 uit het voorstel moet geschrapt worden. Toch stelden ze ook dat de onderhandelingen over Horizon Europe geen vertraging mogen oplopen als gevolg van deze discussie.

Widening participation en globale uitdagingen

Verder werd er aandacht besteed aan twee andere belangrijke onderwerpen: widening participation en de structuur van de tweede pijler van Horizon Europe. Over de eerste kwestie was er een duidelijke scheiding merkbaar tussen Noord- en West-Europa enerzijds en Zuid- en Oost-Europa anderzijds, waarbij de eerste voorstander is van excellentie als basisprincipe en de tweede meer geografisch evenwicht wil.

Uiteindelijk sprak de Raad haar steun uit voor de twee onderliggende gedachten van Horizon Europe, namelijk dat excellentie centraal moet staan en de EU inspanningen moet doen om het potentieel van het talent over heel Europa optimaal te exploiteren. Synergieën tussen Horizon Europe en andere programma’s moeten helpen om de innovatiekloof tussen lidstaten te dichten.

Ten tweede verwelkomden de meerderheid van de lidstaten de tweede pijler van Horizon Europe, die gericht is op het aanpakken van globale uitdagingen. Toch vonden de ministers dat er toch enkele aanpassingen moeten aangebracht worden. De vijf clusters die gedefinieerd zijn door de Commissie zijn volgens sommige lidstaten te ruim. Zo werd onder andere een splitsing voorgesteld van de clusters rond klimaat en mobiliteit en rond inclusieve samenleving en veiligheid. Ook de verdeling van het budget onder de clusters moet duidelijker worden.

Strategische planning

Na de informele lunch waarbij de ministers van gedachten konden wisselen met de rapporteurs Christian Ehler en Dan Nica van het Europees Parlement, vond in de namiddag een discussie plaats over strategische planning. Dit proces is erop gericht om de implementatie van het programma te sturen. De discussies focusten op de belangrijkste elementen hiervan, zoals het bepalen van missies en partnerschappen, en op de juridische vorm van het toekomstige strategische plan.

De lidstaten lieten vooral weten dat ze van dichtbij betrokken willen worden bij de uitwerking van de strategische planning. Daarom stellen ze dat de belangrijkste elementen van het strategisch plan moeten opgenomen worden in het raadsbesluit voor het specifiek programma. De overblijvende elementen kunnen later aangenomen worden.

Wat nu?

Het Oostenrijkse voorzitterschap hoopt om tot een algemene oriëntatie over Horizon Europe te komen tijdens de volgende Raad Competitiviteit, die plaatsvindt op 29 en 30 november. In het Europees Parlement zijn de discussies hierover ook volop aan de gang.