Kringloopeconomie

Op 12 juni is de Richtlijn (EU) 2019/904 over de vermindering van de effecten van bepaalde kunststofproducten op het milieu in het Publicatieblad van de EU verschenen. Je kan de volledige richtlijn hier nalezen. 

Op woensdag 24 januari stemden de Europese parlementsleden van de milieucommissie over de vier rapporten van Simona Bonafè voor circulaire economie.
 
Het gaat over de voorstellen van de Europese Commissie voor de herziening van de richtlijnen:
afvalstoffen 
verpakking en verpakkingsafval  
storten van afvalstoffen
autowrakken, batterijen en accu's (ook afgedankte), afgedankte elektrische en elektronische apparatuur 
Hieronder in bijlage vindt u alle Bonfè-rapporten terug. 

Na maanden van trialoog hebben de milieuraad en ENVI een voorstel klaar voor de herziening van de richtlijnen betreffende:

• afvalstoffen 
• verpakking en verpakkingsafval  
• storten van afvalstoffen
• autowrakken, batterijen en accu's (ook afgedankte), afgedankte elektrische en elektronische apparatuur

Nu moet de plenaire vergadering van het Parlement het voorstel nog goedkeuren. Wanneer dat gebeurd is, zal de Raad het als een A-punt behandelen waardoor het zonder verdere discussie ook binnen de Raad wordt goedgekeurd.

Het herzieningsvoorstel zou moeten goedgekeurd worden in het derde kwart van 2018. 

De milieuraad en ENVI hebben een voorlopig akkoord bereikt omtrent de herziening van de richtlijnen betreffende 

• afvalstoffen 
• verpakking en verpakkingsafval  
• storten van afvalstoffen
• autowrakken, batterijen en accu's (ook afgedankte), afgedankte elektrische en elektronische apparatuur

• afvalstoffen 
• verpakking en verpakkingsafval  
• storten van afvalstoffen
• autowrakken, batterijen en accu's (ook afgedankte), afgedankte elektrische en elektronische apparatuur 

Op 9 en 10 maart organiseerden de Europese Commissie en het Europees Economisch en Sociaal Comité een stakeholdersconferentie voor het Europese beleid in circulaire economie. 
Op het programma stonden toelichten van het beleid, succesverhalen, workshops en ervaringsuitwisseling. 
 
Alle documenten en presentaties staan op de website van de Europese Commissie.
 
 

Op 31 januari organiseert de milieucommissie van het Europees Parlement een workshop over de markt voor secundaire grondstoffen. 
Tijdens deze sessie zullen MEP's in debat gaan met verschillende experts over de rol en opportuniteiten voor secundaire grondstoffen in het kader van de implementatie van het actieplan voor kringloopeconomie dat de Europese Commissie (EC) in 2016 voorstelde. 

Op 26 januari publiceerde de Europese Commissie een minipakket circulaire economie bestaande uit:
het voortgangsrapport over EU-acties in circulaire economie
een mededeling over rol van energiewinning uit afval
oprichting van een ondersteuningsplatform voor investeringen in de circulaire economie - samen met de EIB
een wetgevend voorstel om het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen in elektrische en elektronische apparatuur te beperken (BGS-richtlijn).
 

Het rapport van het Europees Milieuagentschap "Circular economy in Europe - Developing the knowledge base" beschrijft het concept van de kringloopeconomie en verduidelijkt de belangrijkste kenmerken ervan. Het veronderstelt fundamentele veranderingen in het volledige productieproces: van productontwerp en productieprocessen tot nieuwe business modellen en consumentenrelaties. Afval moet grondstof worden en het verlengen van de levensduur van producten zorgt voor duurzamere omgang met natuurlijke hulpbronnen. 

De belangrijkste bevindingen zijn de volgende:

- De voordelen zijn aanzienlijk. De druk op het leefmilieu neemt af en de afhankelijkheid van import van grondstoffen daalt. Een afhankelijkheid die Europa steeds kwetsbaarder dreigt te maken. De internationale strijd om toegang te krijgen tot natuurlijke grondstoffen heeft prijzen de hoogte in gejaagd en de wispelturigheid van de markt verhoogd. Kringloopstrategieën zorgen voor kostenbesparingen, de toename van competitiviteit en netto winst op het vlak van tewerkstelling.

- Uitdagingen: er ontstaan duidelijke spanningen met de klassieke lineaire economie. De ene zal dit als bedreiging ervaren, de andere als opportuniteit.

- Er bestaan al veel goede praktijkvoorbeelden: heel wat bedrijven zijn al bezig met een nieuwe aanpak, zoals business modellen op basis van dienstverlening en samenwerking. Overheden promoten steeds vaker afvalpreventie, hergebruik en hersteldiensten.

- Transitie veronderstelt een stevige uitbreiding van de kennis, het in kaart brengen van indicatoren, informatiedeling en inzicht in productiepatronen, consumentengedrag, financiering en fiscale modellen en wegen naar technologische en sociale innovaties.

De milieuraad nam op 20 juni conclusies aan over het actieplan voor een kringloopeconomie. Doel van dit plan is verspilling tegen te gaan en de waarde van producten, materialen en hulpbronnen in de economie zo lang mogelijk in stand te houden. In de conclusies zegt de Raad zijn steun toe aan deze doelstelling. 
De conclusies benadrukken de noodzaak aan een duurzame productie, rekening houdend met de levenscyclus en de impact op het milieu en de volksgezondheid.  De lidstaten roepen de Europese Commissie ook op om een platform op te zetten voor een structurele uitwisseling van kennis, technologie, goede praktijken en beleidservaringen - uiteraard rekening houdend met bestaande initiatieven. 

Op 18 maart houdt de Commissie voor Economie, Werk, Sociale Economie, Innovatie en Wetenschapsbeleid een hoorzitting over twee conceptnota's rond circulaire economie. Met een conceptnota kunnen parlementsleden wegen op het beleid. Op deze zitting zijn vertegenwoordigers van de Europese Commissie, de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij en de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland aanwezig.

De milieucommissie van het Parlement (ENVI) heeft een gedachtenwisseling over de toepassing van het actieplan in het pakket kringloopeconomie met Vice-voorzitter van de Europese Commissie Jyrki Katainen. Op basis van de bevindingen van deze gedachtenwisseling, wordt verwacht dat de ENVI-commissie zal beslissen om al dan niet een eigen inintiatiefrapport (INI) op te stellen over dossier als antwoord op de voorstellen van de Europese Commissie.

Op 16 maart zal Dhr. Calleja Crespo, Directeur-Generaal van DG Environment van de Europese Commissie een presentatie geven over het pakket kringloopeconomie in de Commisie Industrie, Onderzoek en Energie (ITRE) van het Europees Parlement. ITRE zal immers voor de vier geopende wetgevende voorstellen een opinie formuleren en deze presentatie geeft het startsein voor het werk dat ITRE hierrond zal doen. Parlementsleden zullen vragen kunnen stellen en een eerste zicht kunnen krijgen op de standpunten van de lidstaten in de Europese Raad.

Het Nederlands voorzitterschap van de Raad zal tijdens deze gezamenlijke vergadering van experten van de raadswerkgroep milieu en die van de raadswerkgroep competitiviteit en groei een debriefing geven van de eerste interne discussies over het door Commissie gelanceerde pakket Kringloopeconomie. De Commissie zal wellicht een presentatie geven over het pakket.

Tijdens een conferentie op vrijdag 29 januari 2016 presenteerde de Europese Commissie de resultaten van een onderzoek naar de afvalophaalsytemen in 28 Europese hoofdsteden. De Commissie wilde immers in kaart brengen hoe de lidstaten artikel 10(2) van de kaderrichtlijn afval hebben omgezet. Dit artikel legt de algemene eisen vast in verband met gescheiden ophaling. Het eventueel aanpassen van de regels in verband met afvalinzameling is onderdeel van het brede pakket aan initiatieven dat de Europese Commissie aankondigde op 2 december 2015 onder de noemer Kringloopeconomie.

Tijdens een vergadering van de coördinatoren van de verschillende politieke families in de milieucommissie (ENVI) van het Europees Parlement werd beslist om aan EU Commissaris Katainen te vragen elke zes maanden een stand te geven over de implementatie van het actieplan dat deel uit maakt van het pakket Kringloopeconomie.

Tijdens een persconferentie georganiseerd door het Luxemburgse voorzitterschap van de Europese Raad maken de Europese Commissie en de Europese Investeringsbank (EIB) duidelijk hoe de omslag naar een kringloopeconomie mede gefinancierd zal worden. Bestaande investeringsfondsen zullen makkelijker toegankelijk worden voor bedrijven die actief zijn in de kringloopeconomie.

Al meteen op de dag dat 's morgens de Europese Commissie haar pakket kringloopeconomie presenteerde, vond er in de namiddag een eerste debat met reacties plaats in de plenaire vergadering van het Europees parlement.

Op 2 december 2015 lanceerde de Europese Commissie het nieuwe pakket circulaire economie nadat de eerste versie van de vorige Commissie een jaar geleden werd ingetrokken. Het gaat om een ruim pakket aan maatregelen die er voor moeten zorgen dat de Europese economie duurzamer omgaat met grondstoffen en hulpbronnen. 

De belangrijkste maatregelen die zijn goedgekeurd of door de huidige Commissie moeten worden uitgevoerd zijn:

- financiële steun van meer dan 650 miljoen EUR uit Horizon 2020 en 5,5 miljard EUR uit de structuurfondsen;

- maatregelen ter vermindering van voedselafval, met de bedoeling dit tegen 2030 te halveren;

- ontwikkeling van kwaliteitsnormen voor secundaire grondstoffen;

- maatregelen over ecologisch ontwerp voor 2015-2017 (‘ecodesign’) om naast de energie-efficiëntie de repareerbaarheid, duurzaamheid en recycleerbaarheid van producten te bevorderen;

- een herziene meststoffenverordening om de erkenning van biologische en afvalgebaseerde meststoffen te vergemakkelijken en de rol van biovoeding te ondersteunen;

 -een strategie voor plastic in de circulaire economie waarin recycleerbaarheid, biologische afbreekbaarheid en de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen in plastic worden aangepakt en plasticafval in zee;

- een reeks maatregelen over het hergebruik van water, waaronder een wetgevingsvoorstel over minimumvoorschriften voor het hergebruik van afvalwater;

De voorgestelde maatregelen grijpen in op tal van bestaande regels zoals de richtlijn verpakkingsafval, de richtlijn in verband met storten van afval, elektrisch en elektronisch afval, ecodesign en dergelijke meer. Zie overige documenten in deze tijdslijn.

Op 29 en 30 oktober 2015 organiseerde het Europees Milieuagentschap (EEA), met name het Topic Centre voor afval en materialen (ETC/WMGE) een stakeholdersvergadering over de kringloopeconomie in Kopenhagen. Vanuit haar rol wil het Europees Milieuagentschap in de eerste plaats bijdragen aan de uitbouw van de kennisbasis voor de omslag naar een kringloopeconomie. Deze stakeholdersvergadering wilde hiervoor input inzamelen. 

Op 25 juni 2015 organiseerde de Europese Commissie een conferentie over de kringloopeconomie. Het evenement was gericht op alle stakeholders die graag een bijdrage leveren aan de opmaak van dit beleid van de EU. De conferentie bestond uit een plenair gedeelte met keynotes van experts en vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven en middenveld. In het tweede deel vonden parallelle workshops plaats om concrete aspecten aan te kaarten. De Europese Commissie wilde op deze conferentie input verzamelen voor het pakket dat ze eind 2015 zou publiceren. 

Op 17 juni nam de milieucommissie van het Europees Parlement (EP) een rapport (op eigen initiatief) aan waarin ze de Europese Commissie (EC) vraagt om een ambitieus voorstel voor kringloopeconomie dit najaar. De commissie was de belofte die vice-president Timmermans maakte naar aanleiding van de terugtrekking van het voorstel voor kringloopeconomie van de vorige EC niet vergeten. In december 2014 beloofde hij het EP een nieuw, breder, ambitieuzer en efficiënter voorstel.

Het rapport vraagt ondermeer bindende doelstellingen voor hulpbronnenefficiëntie, bindende doelstellingen voor het verminderen van afvalproductie, een verbod op afval- en compostverbranding, de verplichting om bioafbreekbaar afval te verzamelen en de bescherming van consumenten tegen productiefouten (verbetering houdbaarheid, hergebruik en recycleerbaarheid en weren van toxische stoffen). Rapporteur is de Finse christendemocrate Sirpa Pietikäinen.

Iedereen kon zijn ongezouten mening of concrete bijdrage schrfitelijk aan de Europese Commissie bezorgen. De publieke consultatie liep van 28 mei tot 20 augustus 2015.