Klimaat: resultaat COP27 tussen hoop en teleurstelling

24 november 2022 - door Ina De Vlieger

Wat zijn de resultaten na twee weken onderhandelen op de 27e conferentie van de Verenigde Naties over klimaatverandering (COP27, Sharm El-Sheikh, Egypte)?

  • Weinig vooruitgang rond het terugdringen van de broeikasgasuitstoot

  • Stopzetting van het gebruik van fossiele brandstoffen heeft de eindtekst niet gehaald

  • Oprichting van een fonds voor verlies en schade voor bijstand aan ontwikkelingslanden die kwetsbaar zijn voor de negatieve gevolgen van klimaatverandering

Op het einde van de COP27 richtte Frans Timmermans, uitvoerend vicevoorzitter van de Europese Commissie en verantwoordelijk voor de Green Deal, zich tot de verschillende delegaties met volgende woorden: "Ik verzoek u allen, wanneer u deze zaal verlaat, te erkennen dat wij allen tekort zijn geschoten in onze acties om verlies en schade te voorkomen en tot een minimum te beperken. We hadden veel meer moeten doen".

Weinig vooruitgang op het gebied van mitigatie

Vice-voorzitter Frans Timmermans betreurt vooral het gebrek aan vooruitgang met betrekking tot de beperking van de opwarming van de aarde in vergelijking met de COP26 (Glasgow, 2021). Volgens een recent VN-rapport is de wereld nochtans op weg naar een opwarming van 2,8°C tegen het einde van de eeuw.

Volgens de heer Timmermans brengt het in Sharm el-Sheikh bereikte akkoord niet voldoende extra inspanningen van de grote vervuilers om hun emissiereducties op te voeren en te versnellen. Evenmin schept het meer vertrouwen dat we de verbintenissen die in het kader van het akkoord van Parijs (2015) en vorig jaar in Glasgow zijn aangegaan zullen nakomen.

De vicevoorzitter hoopte ook op meer toezeggingen over de financiering van de strijd tegen klimaatverandering. Volgens hem moeten alle geldstromen de koolstofarme overgang ondersteunen. De Europese Unie ging naar de COP27 om krachtige taal af te spreken en is teleurgesteld dat dit niet gelukt.

Doelstelling van 1,5 graad behouden

De doelstelling om de gemiddelde opwarming van de aarde tegen 2100 onder de 1,5°C te houden werd door sommige landen tijdens de onderhandelingen in twijfel getrokken. Uiteindelijk is deze doelstelling toch in de definitieve tekst opgenomen, in het hoofdstuk "wetenschap".

De partijen herhaalden de oproep van het klimaatpact van Glasgow (2021) om nationaal bepaalde bijdragen (NDC's) waar nodig bij te stellen om tegen eind 2023 in overeenstemming te zijn met de 1,5 graad doelstelling van de Akkoord van Parijs (2015).

Geen vooruitgang rond fossiele brandstoffen

Op het gebied van fossiele brandstoffen hebben de partijen geen vooruitgang geboekt, aangezien het akkoord de tekst van COP26 behoudt. Daarin wordt opgeroepen steenkool geleidelijk af te schaffen en een einde te maken aan inefficiënte subsidies voor fossiele brandstoffen.

Volgens Laurence Tubiana, een van de architecten van de Overeenkomst van Parijs, heeft het Egyptische voorzitterschap een tekst opgesteld die de oliestaten en de fossiele-brandstofindustrie duidelijk beschermt.

Oprichting fonds voor verlies en schade

Op COP27 bereikten de partijen een akkoord over de oprichting van een fonds voor verlies en schade. Dit moet tegemoet komen aan de  schade als gevolg van klimaatverstoring die niet kan worden vermeden door maatregelen voor vermindering van de emissies of door aanpassing aan de klimaatverandering.

Dit akkoord voor een fonds verlies en schade is historisch omdat veel landen (vooral in het Zuiden) al lang om zo’n fonds vragen.

De modaliteiten van dit nieuwe instrument moeten nog worden vastgesteld, zoals het bestuur van het fonds, de begunstigden en de bijdragende landen. Tegen de COP28 moet het fonds effectief gelanceerd zijn.

Er is een overgangscomité opgericht om de details van de uitvoering van het fonds uit te werken.

COP28: de volgende COP gaat door in november 2023 in Dubai (Verenigde Arabische Emiraten)

Bron en meer lezen

UNFCCC, 20 november 2022, Sharm el-Sheikh Implementation Plan (13 pagina's)

EC-persbericht, geactualiseerd op 21 november 2022: EU stemt in met COP27-compromis om de Overeenkomst van Parijs levend te houden en degenen die het kwetsbaarst zijn voor klimaatverandering te beschermen

VN-report, oktober 2022, Emissions Gap Report 2022

UNFCCC-website over COP 27