Het klimaatakkoord van Glasgow

15 november 2021 - door Ina De Vlieger

Op de VN-klimaattop in Glasgow (COP26, november 2021) bereikten 197 landen een Akkoord om de 1,5°C-grens binnen bereik te houden en de resterende elementen van het akkoord van Parijs af te ronden.

Het Draaiboek van Parijs is afgewerkt (Paris Rulebook)
Wereldwijd akkoord om klimaatmaatregelen dit decennium te versnellen
Voor het eerst overeenstemming over de geleidelijke vermindering (phase-down) van het gebruik van steenkool

Bij de volledige uitvoering van de nieuwe collectieve verbintenissen kan de temperatuurstijging tot 1,8°C worden beperkt. Zelfs met de maatregelen die zowel tijdens als vóór COP26 zijn genomen, zullen we de gevolgen van onze veranderende planeet blijven voelen.

Consensus over dringend versnellen klimaatmaatregelen

De klimaatonderhandelaars hebben de COP26 afgesloten met een consensus over de nood om dringend te versnellen in het nemen van de klimaatmaatregelen. Namelijk alleen met gezamenlijke en onmiddellijke wereldwijde inspanningen blijft het halen van een opwarming van de aarde met 1,5°C mogelijk.

Het klimaatakkoord van Glasgow zal het tempo van de klimaatmaatregelen opvoeren. Alle landen zijn overeengekomen hun huidige emissiedoelstellingen tot 2030 (Nationally Determined Contributions - NDC's) in 2022 opnieuw te bekijken en aan te scherpen. Daarnaast wordt een jaarlijkse politieke rondetafelconferentie over een wereldwijd voortgangsverslag georganiseerd en een topontmoeting van de leiders in 2023.

Draaiboek van Parijs

Na zes jaar onderhandelen zijn de richtsnoeren voor de uitvoering van de Overeenkomst van Parijs (Paris Rulebook – Draaiboek van Parijs) afgeklopt. Dit maakt de volledige uitvoering van het akkoord mogelijk, nu overeenstemming is bereikt over een transparantieproces dat landen ter verantwoording roept wanneer zij hun doelstellingen niet halen.

Dit omvat ook artikel 6, dat een kader schept voor de uitwisseling van koolstofemissierechten tussen landen via het UNFCCC.

Geleidelijke stopzetting gebruik van steenkool

Voor het eerst heeft de COP overeenstemming bereikt over maatregelen voor de geleidelijke afbouw van fossiele brandstoffen. Veel landen hebben er zich toe verbonden geleidelijk een einde te maken aan het gebruik van steenkool voor de elektriciteitsopwekking en aan de internationale financiering van steenkool.

Klimaatfinanciering

Hoewel de ontwikkelde landen hadden toegezegd om vanaf 2020 tot 2025 jaarlijks 100 miljard dollar ter beschikking te stellen, zal deze doelstelling pas in 2023 worden gehaald, ondanks de nieuwe financieringstoezeggingen van sommige landen tijdens de COP.

Als reactie op dit tekort wordt er in de tekst bij de ontwikkelde landen op aangedrongen hun collectieve voorziening van klimaatfinanciering voor aanpassing tegen 2025 ten minste te verdubbelen ten opzichte van het niveau van 2019.

De partijen bij de COP hebben zich ook verbonden tot een proces om overeenstemming te bereiken over klimaatfinanciering op lange termijn na 2025.

Geen middelen voor verlies en schade

Ondanks hun inspanningen zijn kwetsbare landen en ngo's er niet in geslaagd de oprichting van een verlies- en schadefonds te bewerkstelligen. Een dergelijk fonds, gefinancierd door rijke landen, zou worden gebruikt om kwetsbare landen te compenseren voor verliezen en schade ten gevolge van klimaatverandering.

Wel is er voor het eerst een hoofdstuk over verliezen en schade in een klimaatakkoord opgenomen.

Beoordeling COP26 door Commissie

Ondanks de teleurstelling over de steenkoolproblematiek verwelkomde von der Leyen het akkoord van Glasgow. Volgens haar is het een stap in de goede richting, waarbij vooruitgang is geboekt voor de drie doelstellingen die de EU zichzelf vooraf had gesteld:

De 1,5°C-doelstelling binnen bereik houden, met toezeggingen om de emissies ook in dit decennium terug te dringen.
De doelstelling van 100 miljard dollar per jaar aan klimaatfinanciering voor ontwikkelingslanden moet worden gehaald.
Een akkoord bereiken over het "Paris rulebook", dat de regels bevat voor de internationale handel in koolstofemissierechten tussen landen.

Nieuwe EU-verbintenissen

Voorzitter Ursula von der Leyen en uitvoerend vice-voorzitter Frans Timmermans hebben tijdens de COP26 verschillende nieuwe EU-verbintenissen aangekondigd, waaronder de Wereldwijde Methaanverbintenis. Dit is een gezamenlijk initiatief van de EU en de VS dat meer dan 100 landen ertoe heeft aangespoord hun gezamenlijke methaanemissies tegen 2030 met ten minste 30% te verminderen ten opzichte van het niveau van 2020.