Op weg naar een wereld van nulvervuiling: hoe Vlaanderen het aanpakt op vlak van water

“The zero pollution vision is: air, water and soil pollution is reduced to levels no longer harmful to health and natural ecosystems and that respect the boundaries our planet can cope with, thus creating a toxic-free environment” 

Meneer Sielstra wijst op de context en overlapping met de bestaande SDG-doelstellingen die al langer inzetten op het verminderen van vervuiling. Binnen het actieplan is er een hiërarchie aanwezig: het belangrijkste is het voorkomen van vervuiling, als tweede wordt er ingezet op het minimaliseren van vervuiling en tot slot is er de eliminatie ervan. Negen flagships, die op hun beurt tot specifieke acties leiden, moeten het actieplan omzetten in realiteit. Zo zal er worden ingezet op het zoveel mogelijk samenbrengen van belanghebbenden, stakeholders en verantwoordelijken in water, lucht en bodem om fragmentatie te vermijden.

VLEVA-Leden aan het woord

Enkele VLEVA-leden met expertise in water kwamen hun visie toelichten op het het zero pollution action plan. Hier volgen enkele interessante passages uit hun pitches. Bekijk hier de volledige presentaties. 

Dirk Halet (Vlakwa): The zero pollution action plan: diving under the iceberg

Dirk Halet, strategisch coördinator bij Vlakwa, toont aan welke belangrijke rol water inneemt in een mensenleven. Dit zorgt ervoor dat de spanning tussen wat de mens verwacht dat het watersysteem biedt en wat het watersysteem effectief kan bieden, steeds groter wordt. Hierdoor ontstaan er problemen met waterkwaliteit en schaarste. Bij het identificeren van de problemen en bijbehorende oplossingen is er steeds de neiging om enkel te kijken naar wat we zien (het topje van de ijsberg). Bijvoorbeeld: wanneer een rivier vervuild is, dient deze niet alleen gereinigd te worden maar moet er ook gekeken worden naar de oorzaken van de vervuiling en hoe dit kan worden voorkomen. Doordat zoveel verschillende systemen, denk hierbij maar aan transport, landbouw, energie,..een invloed hebben op onze toegang tot water, is het belangrijk om naar oplossingen te zoeken over de verschillende systemen heen. 

“What are the beliefs that drive the system?”

Belangrijk bij het realiseren het het actieplan zero pollution is om te gaan kijken naar welke overtuigingen achter het beleid zitten. In deze haalt Meneer Halet aan dat het tijd is om te evolueren van het klassieke groeimodel naar een donut economie, waar economische groei de grenzen van onze planeet respecteert. 

Gert Everaert (VLIZ): From knowledge gaps to collaborative innovation

Dr Gert Everaert, data science manager bij VLIZ, start met de voorstelling van hun jong en dynamisch onderzoeksteam. Zij identificeren knowledge gaps en bepalen zo welk onderzoek nog moet gevoerd worden. Als we concreet kijken naar het onderzoek in (micro)plastics in de zee dan is bijvoorbeeld er nog niet geweten waar deze vandaan komt en hoe deze zich gedragen. Vervolgens duidt Meneer Everaert vier projecten van VLIZ. Bij  Andromeda wordt in samenwerking met bijvoorbeeld universiteit Gent gezocht naar innovatieve en efficiënte manieren om microplastics te onderscheiden. 

Daarnaast zet VLIZ in op collaborative innovation: het onderzoeksteam van VLIZ werkt nauw samen met beleid en industrie, bijvoorbeeld in de Blauwe Cluster. 

“The scientific questions asked by the companies in the cluster are answered by the knowledge institutes within the cluster. So it's about research with the aim of innovation in a very collaborative way” 

VLIZ brengt bij haar dagelijkse werking dus telkens vier componenten samen:

• Beleid: hierbij worden kennis en oplossingen doorgeven aan beleidsmakers.
• Industrie: bijvoorbeeld binnen de Blauwe Cluster, waar de vraag naar onderzoek gestuurd wordt door bedrijven.
• Onderzoek: hierbij wordt ingezet op onderzoek en innovatie die de hiaten in de wetenschap opvullen 
• Maatschappij: hierbij wordt kennis doorgeven en ingezet in de maatschappij en kunnen er vormen van burgeronderzoek plaatsvinden. 

Bernard De Potter (VMM): The EU action plan for zero pollution: what’s in it for water policy?

Bernard De Potter, administrateur-generaal bij de Vlaams Milieu Maatschappij, haalt enkele concrete initiatieven aan binnen het actieplan die cruciaal zullen zijn voor het waterbeleid. Een voorbeeld hiervan is de herziening van de drinkwater richtlijn. Vervolgens duidt meneer De Potter de verschillende financieringsbronnen voor het actieplan en wijst daarbij op de rol van de Blue deal binnen het herstelplan. Ook hier komen de verschillende flagships als basisstructuur van het actieplan aan bod. ‘Promoting zero pollution across regions’ wordt er uit gehaald. Concreet gaat het hierbij over een scorebord waar regio's zullen gerangschikt worden volgens de mate waarin ze vervuilend zijn. Hierbij spreekt meneer De Potter het publiek aan en stelt dat Vlaanderen heel wat potentieel heeft om daar goed te scoren, maar dat samenwerking tussen verschillende actoren en belangen hierin cruciaal zal zijn. 

Aansluitend worden verschillende instrumenten in Vlaanderen overlopen om het actieplan te implementeren. Concreet gaat het bijvoorbeeld over het niet gebruik van pesticiden door lokale autoriteiten. Naast de visie en de instrumenten wijst meneer De Potter ook op enkele concrete projecten in Vlaanderen. Hij besluit dat monitoring een fundamenteel onderdeel moet uitmaken van de realisatie van het actieplan. 

“In programs like Horizon Europe it’s often difficult to bring in projects about developing monitoring instruments”

VMM wil hier op inzetten in samenwerking met het Europese milieuagentschap om de doelstellingen van het Europees actieplan voor nulvervuiling te kunnen omzetten in realiteit. 

Meer weten? 

Wil je nog meer weten over het Europees actieplan voor nulvervuiling en de vertaling ervan in Vlaanderen? Schrijf je dan zeker hier in voor onze gratis webinar in samenwerking met Minaraad (op 6 juli), waar Bavo Peeters (Europese Commissie, DG milieu) de keynote verzorgt. Vervolgens lichten BBL, essenscia Vlaanderen en VMM hun visie toe en geven Marjan Decroos (Departement Omgeving) en Jorre De Schrijver (Vlaams Energie- en Klimaatagentschap) een update over de belangrijkste Europese energie-, klimaat- en milieudossiers.