Hoe ziet de Europese puzzel eruit na 2019?

Er staan grote veranderingen op til. We zullen de eerste Europese verkiezingen meemaken zonder de Britten. Het Europees Parlement zal meer gefragmenteerd worden door nieuwe politieke bewegingen. Macrons En Marche! en de Italiaanse MoVimento 5 Stelle vormen een uitdaging voor de traditionele partijen. Dit betekent dat de toewijzing van de belangrijkste EU-posten complexer wordt dan ooit tevoren. Dus, hoe ziet de Europese puzzel eruit na 2019? Wie neemt de voorzitterschappen van de Europese Commissie, de Raad, het Parlement en de topposities van Buitenlandse Zaken in de lidstaten over?

Stoelendans

Eind december kregen we het nieuws dat Jos Delbeke, de hoogstgeplaatste Vlaamse EU-ambtenaar, van zijn troon werd gestoten. Zelf verwoordde de Europese Commissie het als het top management versterken om krachtige resultaten te boeken in 2018/2019 en daarna. De benoemingen zullen het aantal vrouwen in de functie van Directeur-Generaal en plaatsvervangend Directeur-Generaal aanzienlijk doen toenemen. Deze vooruitgang moet worden voortgezet totdat het door president Juncker gestelde doel van 40% wordt bereikt. De deadline is 31 oktober 2019.

Er werden vijf nieuwe Directeuren-Generaal aangesteld. Mauro Petriccione wordt de nieuwe Directeur-Generaal van DG Klimaat. Jos Delbeke wordt adviseur buiten dienst bij de interne denktank van de Commissie. Hij zal Commissievoorzitter Juncker en het college van commissarissen adviseren over de relaties met het European University Institute in Firenze.

Onder de vijf nieuwe plaatsvervangende directeuren-generaal vind je onder meer Koen Doens. Hij is nu de hoogstgeplaatste Vlaming in de Europese Commissie. Doens werd benoemd tot plaatsvervangend Directeur-Generaal in DG Internationale Samenwerking en Ontwikkeling. Hij werkt sinds november 2014 als Directeur in DG Ontwikkeling, kan 14 jaar ervaring in de Europese Commissie inbrengen en meer dan 10 jaar diplomatieke ervaring in het Belgisch ministerie voor Buitenlandse Zaken. Bij DG DEVCO hielp Koen Doens het Africa Trust Fund opstarten om de onderliggende oorzaken van migratie aan te pakken.

Het persbericht over het versterken van het top management in de Europese Commissie lees je hier.

Wat na 2019?

Enkele posten zijn al verdeeld. Toch wordt er momenteel volop gespeculeerd over wie de overige topfuncties van de EU in 2019 zal overnemen.

Voor het oplossen van de puzzel zullen de Europese verkiezingen van mei 2019 als uitgangspunt worden genomen. Als er in de toekomst niets spectaculairs meer gebeurt, verwacht men dat de Europese Volkspartij (EVP) de verkiezingen wint. Ze halen momenteel voordeel uit de achteruitgang van hun belangrijkste concurrent, de sociaal-democraten (S&D). Opiniepeilingen onder de electoraten in de EU27 bevestigen dit. Ook de meeste EU-deskundigen voorspellen naar alle waarschijnlijkheid een EVP-overwinning.

Europees Parlement

Zelfs al krijgt de EVP de meeste zetels, dan nog zullen er coalities gevormd moeten worden om hun kandidaat door het Europees Parlement te krijgen. Samen vertegenwoordigen de EVP en S&D nu ongeveer 53% van de zetels in het Europees Parlement (EP).

Maar in 2019 kan alles nog veranderen. Het is waarschijnlijk dat de EVP en S&D zelfs samen geen kans maken op 50%+1 zitplaatsen. Om dit op te lossen heeft Macron het idee om een groep te vormen die de rol van koningmaker kan opnemen in het toekomstige EP, een Europe En Marche. Dit zal het Europese politieke spectrum door elkaar schudden, gelet op de gemengde gevoelens van de ALDE-leden over Macron.

Europese Commissie

Hoewel het spitzenkandidaten-proces met steeds meer argwaan bekeken wordt, zal de door de EVP voorgestelde kandidaat zeker de grootste kanshebber zijn in de race naar het voorzitterschap van de Europese Commissie. Het is geen geheim dat de huidige brexit-onderhandelaar, Michel Barnier, in poleposition staat. Het hoofd van het Internationaal Monetair Fonds, Christine Lagarde, draagt Merkels voorkeur terwijl de Finse Alexander Stubb of Jyrki Katainen het thuisvoordeel uitspelen. Zij organiseren het EVP-congres in Helsinki. Gezien de verwachte oppositie van de zuidelijke delegaties is het momenteel echter moeilijk te geloven dat zij Barniers kandidatuur voor het voorzitterschap van de Commissie kunnen overtreffen.

Europese Raad

Indien Macrons beweging Europe en Marche de grootste wordt in het Europees Parlement en zo het voorzitterschap kan verzekeren, zal Macron Michel Barniers aanstelling niet tegenwerken. Macron wil waarschijnlijk wel graag een Franse voorzitter van de Europese Commissie. Maar zelf in dat geval, moet Barnier ook nog door de Raad goedgekeurd worden. De EVP zal daarvoor minstens de steun van Macron en de sociaal-democraten moeten krijgen. De S&D zou in ruil (opnieuw) de belangrijkste posten in Buitenlandse Zaken bekomen. Dit zou het voorzitterschap van de Raad overlaten aan de grootste partij: de EVP. Zo zouden alle puzzelstukjes in mekaar vallen. Nu maar afwachten of het ook echt zo zal lopen.

Meer over de mogelijke veranderingen in 2019.