CBAM en ETS: ideale huwelijkspartners?

Partners met dezelfde toekomstvisie

CBAM zorgt dat de klimaatdoelstellingen van de EU niet ondermijnd worden door de koolstofprijs tussen EU-producten en ingevoerde producten gelijk te trekken en op die manier koolstoflekkage te vermijden. Koolstoflekkage is het fenomeen dat zich voordoet als bedrijven hun productie verplaatsen naar andere landen met minder strenge emissiebeperkingen om zo de kosten van het Europese klimaatbeleid te ontwijken. Importeurs moeten daarom een koolstofprijs betalen indien de producten volgens zwakkere koolstofprijsregels zijn geproduceerd. Omgekeerd kunnen niet-EU-importeurs die aantonen dat ze reeds een koolstofprijs betaald hebben, de overeenkomstige kosten in mindering brengen. Het mechanisme heeft betrekking op de volgende sectoren: cement, aluminium, meststoffen, productie van elektrische energie, ijzer en staal.

Het ETS-systeem stelt een bovengrens aan de hoeveelheid broeikasgasemissies die mogen uitgestoten worden door industriële installaties in bepaalde sectoren. Dit gebeurt aan de hand van een systeem waarbij emissierechten moeten worden gekocht op de ETS-handelsmarkt. Er wordt echter ook bepaald aantal emissierechten gratis verleend, opnieuw om koolstoflekkage te vermijden. 

Twee handen op één buik 

CBAM moet het bestaande mechanisme om koolstoflekkage te vermijden, namelijk de gratis verlening van emissierechten (free allocation of ETS allowances), op termijn vervangen. Om te zorgen voor een geleidelijke overgang van het huidige systeem van kosteloze emissierechten naar het CBAM, moet CBAM geleidelijk worden ingevoerd terwijl de kosteloze emissierechten in de onder CBAM vallende sectoren geleidelijk moeten worden afgeschaft. 

Trouble in paradise 

Sinds het Commissievoorstel over CBAM zijn de Raad en het Europees Parlement in de weer geweest om tot een onderhandelingspositie te komen waarmee beide instellingen in trilogen kunnen stappen. Tot overeenstemming komen bleek echter geen eenvoudige oefening. Regelmatig werd gecommuniceerd dat het zowel in de Raad als in het Europees Parlement niet eenvoudig was om de neuzen in dezelfde richting te krijgen. Onder andere de uitfasering van gratis emissierechten bleek een groot struikelblok. De Raad slaagde er op 15 maart toch in om tot een general approach te komen. In het Europees Parlement is zo’n onderhandelingspositie er nog niet. 

Schijnhuwelijk? 

Uiteraard is het goed nieuws dat de Raad een standpunt heeft bereikt over CBAM. Toch lijkt dit eerder een schijnoverwinning. De Raad laat namelijk een aantal belangrijke kwesties onbehandeld, zoals onder andere de beëindiging van de gratis toewijzing in het kader van het emissiehandelssysteem. De tekst van de Raad voorziet dat deze onbehandelde kwesties via andere wetgeving moeten worden geregeld. Bovendien staat er in de tekst dat in de tussentijd, tot er vooruitgang is over die netelige kwestie, ook geen opstart van trilogen met het Europees Parlement over CBAM kan komen. De struikelblokken worden eenvoudigweg uitgesteld, met een verwachte stilstand in het CBAM-dossier tot gevolg.

Europees Parlement CBAM-rapporteur Chamim vindt dat het compromis te veel vragen onbehandeld laat. "Er is één grote olifant in de kamer: wanneer en in welk tempo zal de CBAM de gratis uitkeringen vervangen?" Hij voegde eraan toe dat hij het niet eens kan zijn met de Raad over CBAM zonder meer duidelijkheid over deze kwestie. Verschillende NGO's en denktanken hebben ook hun teleurstelling over het akkoord geuit. Gezien de inherente link tussen CBAM en ETS, lijkt dit niet onbegrijpbaar. 

Wat op papier dus een perfect huwelijk was, lijkt nu in een relatiecrisis te zitten. CBAM kan onmogelijk uitgerold worden zonder akkoord over de afbouw van de gratis emissierechten onder ETS. Een situatie waarin buitenlandse producenten geen recht hebben op gratis emissierechten maar hun Europese tegenhangers wel is namelijk een inbreuk op de WTO-regels. Wordt vervolgd…

Herbekijk hier onze webinar over de herziening van het ETS-systeem.

Vragen over het Carbon Border Adjustment Mechanism? Neem contact op met Liaisonofficer Liese Dewilde (liese.dewilde@vleva.eu).