15 VLEVA-leden over impact conflict in Oekraïne

03 mei 2022 - door Veronique Vennekens

In de nacht van woensdag op donderdag 24 februari 2022 viel het Russische leger buurland Oekraïne binnen. Dit bracht een golf van verontwaardiging, sancties tegen Rusland en Oekraïense vluchtelingen met zich mee.

In de Verklaring van Versailles veroordeelden de Europese lidstaten de invasie en beloofden steun aan de Oekraïense vluchtelingen en extra sancties tegen Rusland. Daarnaast bevat de verklaring ook een toekomstvisie: de Europese soevereiniteit versterken en de afhankelijkheid van andere regio’s afbouwen.

In april 2022 legden we een vragenlijst voor aan alle VLEVA-leden om te polsen naar de opportuniteiten en uitdagingen van de verschillende thema’s die in de Verklaring van Versailles aangehaald worden.

Vijftien VLEVA-leden hebben deelgenomen aan deze bevraging: Agrolink Vlaanderen, Boerenbond, Fevia, Flanders Make, Gezinsbond, Katholiek Onderwijs Vlaanderen, Onderwijsvereniging van Steden en Gemeenten, Port of Antwerp, Transport en Logistiek Vlaanderen, UNIZO, Vlaamse Confederatie Bouw, Vlaamse Hogescholenraad, VLIZ, Voka en VITO.

Lees hier de volledige bijdrage van de VLEVA-leden.

VLUCHTELINGEN

Volgens onze leden is het vooral een uitdaging om Oekraïense vluchtelingen van de nodige opvang en begeleiding te voorzien. Maar ook om hen de nodige vaardigheden bij te brengen (Voka, UNIZO), bijvoorbeeld op vlak van taal (Flanders Make).

Op termijn kan dit wel een opportuniteit bieden om bepaalde gaten in de arbeidsmarkt op te vullen (Vlaamse Hogescholenraad), maar dan is er wel nood aan meer capaciteit in het onderwijs (OVSG en Katholiek Onderwijs Vlaanderen). Daarnaast is Katholiek Onderwijs Vlaanderen vragende partij om geschikt onderwijs te organiseren, maar wel in ruil voor correcte subsidies.

EU-LIDMAATSCHAP OEKRAÏNE

De VLEVA-leden zien bij een versneld EU-lidmaatschap van Oekraïne vooral uitdagingen. Ze zien lidmaatschap als deel van een langdurig, weloverwogen en duurzaam proces. Snelle toetreding kan de stabiliteit en waarden van de Unie ondergraven.

Daarnaast kan uitbreiding ook andere ongewenste gevolgen met zich meebrengen. Zo verwijst Transport en Logistiek Vlaanderen naar de uitbreidingsgolven van 2004 en 2007. Die brachten destijds een disruptie met zich mee door oneerlijke concurrentie op de vervoersmarkt.

SANCTIES AAN RUSLAND

Over het algemeen is het volgens de VLEVA leden een goede zaak dat de Unie eensgezind een signaal kan uitsturen door middel van economische sancties. Anderzijds moet men opletten voor ongewenste gevolgen voor onze eigen economie, en voor eventuele tegensancties.

Zo zijn er in Vlaanderen serieuze prijsstijgingen te merken van voornamelijk grondstoffen en energie. Bovendien vallen veel goederenstromen naar onder meer Rusland stil waardoor er bij veel bedrijven een omzetdaling merkbaar is.

VLIZ en Katholiek Onderwijs Vlaanderen waarschuwen ook voor sancties die de Russische burger raken in plaats van de Russische overheid.

ENERGIE

Het afbouwen van de afhankelijkheid aan Russische olie en gas biedt volgens VLEVA-leden zeker opportuniteiten. De Europese lidstaten kunnen nu verder gaan op de weg die al ingeslagen werd met de Green Deal: meer duurzame en hernieuwbare energie. Bovendien is het een goede zaak om onze aanvoerroutes te blijven diversifiëren.

Maar men moet wel opletten voor hoge kosten van bijvoorbeeld renovaties en reconversie. De energietransitie vereist vaak zware en dure investeringen van gezinnen en bedrijven, die dit vaak niet kunnen dragen (Gezinsbond).

Op korte termijn zijn er voor een aantal sectoren ook weinig valabele alternatieven voor fossiele brandstoffen, bijvoorbeeld in de transportsector. Bestaande alternatieven, zoals LNG zijn nog heel duur. Daar moet de focus in eerste instantie dus vooral op efficiëntie liggen, en pas op lange termijn op hernieuwbare energie.

Waterstof

Ook de versnelde ontwikkeling van de waterstofmarkt zal opportuniteiten bieden voor Vlaanderen. Vooral de logistieke ligging kan van Vlaanderen een echte energiehub maken voor waterstof. Daarnaast zijn er opportuniteiten om investeringen aan te trekken, werkgelegenheid te creëren, enzovoort.

De VLEVA-leden geven daarbij wel aan dat er nood zal zijn aan extra investeringen, infrastructuur en een duidelijk regelgevend kader.

BEPERKEN STRATEGISCHE AFHANKELIJKHEID

De Europese waardeketens raakten grondig verstoord door de invasie van Rusland in Oekraïne. De VLEVA-leden roepen daarom op om waardeketens te diversifiëren. Dit kan door meer bilaterale handelsakkoorden af te sluiten of door nieuwe materialen te ontwikkelen en in te zetten op circulaire economie.

Op het vlak van digitaal beleid is er een inhaalbeweging nodig op de Verenigde Staten en China. Voka waarschuwt wel voor het gevaar dat de Europese regels te streng worden waardoor ze nieuwe technologieën en ontwikkelingen in de weg staan. Er is daarnaast ook nood aan realisme in ambitieniveau, bijvoorbeeld in de Chips Act.

Wat voedselzekerheid betreft is er een tekort aan grondstoffen en verpakkingen (Fevia). Huidige Europese wetgevingen rond pesticiden en etikettering staan snelle oplossingen momenteel in de weg. Boerenbond roept op om de land- en tuinbouw te blijven zien als een strategisch goed binnen het concept strategic autonomy.

STAATSSTEUN

Op zich is het positief dat de kaders rond staatssteun worden aangepast, maar nog af te wachten hoe dit zich zal vertalen op lidstatelijk niveau. Daarnaast vraagt Fevia om de voedingssector op te nemen in lijst met sectoren die in aanmerking komen voor een compensatie van indirecte emissiekosten. Boerenbond vraagt om plafonds in land- en tuinbouwsector te verhogen.