Nieuw masterplan voor de automobielindustrie

Inleiding

Felle concurrentie vanuit onder meer China, dreigende handelsoorlogen en de overgang naar elektrisch rijden stelt Europese autofabrikanten voor grote uitdagingen. Er dreigen massaontslagen en de Europese industrie loopt achter bij de productie. Om dit te verbeteren, komt de Europese Commissie met een industrieel actieplan voor de automobielsector. 

Vijf pijlers staan centraal:

• Innovatie en digitalisering

• Schone mobiliteit

• Concurrentievermogen en weerbaarheid van de toeleveringsketen

• Vaardigheden en sociale dimensie

• Gelijk speelveld en ondernemingsklimaat. 

Nood aan een overzicht? Hieronder vind je een uitgebreide analyse van de tekst. Merk op, de focus ligt op de belangrijkste acties.

PIJLER 1 - Innovatie & digitalisering

> Autonoom rijden & een eengemaakte markt voor autonome voertuigen

Autonome rijtechnologie zal een cruciale factor zijn voor het concurrentievermogen en zal een groot deel van de toekomstige toegevoegde waarde uitmaken. Verwacht wordt dat de toegevoegde waarde voor de auto-industrie tegen 2035 wereldwijd tot 400 miljard euro zal bedragen.

Creatie van testomgevingen voor autonoom rijden 

→ Waarom? 

In de EU zijn de voorwaarden voor testen op de weg en commerciële exploitatie van volledig autonome voertuigen minder gunstig dan in de VS en China. 

→ Hoe? 

• Oprichting van grootschalige, grensoverschrijdende testomgevingen voor autonome voertuigen - 2026

Naar een eengemaakte markt voor autonoom rijden 

→ Waarom? 

Vandaag de dag is de regelgeving over verbonden en autonome mobiliteit versnipperd. Slechts enkele lidstaten hebben nationale verkeersregels die autonome voertuigen op hun wegen toestaan, waardoor het potentieel van een eengemaakte markt voor autonoom rijden wordt beperkt. 

→ Hoe?

• Verdere ontwikkeling van het regelgevingskader voor autonome voertuigen, te beginnen met de goedkeuring van onbeperkte series van voertuigen met geautomatiseerde parkeersystemen - 2025

• Geharmoniseerde regels voor het testen van ADS (automated driving systems) en ADAS (advanced driver assistance systems)  op de openbare weg - tegen 2026

• Geharmoniseerde toelatingsprocedures voor het testen van alle ADAS- en ADS-systemen op openbare wegen in de hele EU - begin 2026

> Versnelde ontwikkeling van het Europees verbonden & geautomatiseerd voertuig van de toekomst

Chips, software en AI zijn de drie kerncomponenten voor het verbonden en geautomatiseerde voertuig van de toekomst. Hoewel Europese autofabrikanten en toeleveranciers goed zijn voor 45 procent van de wereldwijde R&D-investeringen in de auto-industrie, worden ze uitgedaagd door technologiebedrijven en nieuwe digitale automobielspelers van buiten Europa. Daarom moet de EU haar eigen industriële capaciteiten opbouwen voor de software en IT-hardware die nodig zijn voor schone, verbonden en geautomatiseerde voertuigen.

Europese alliantie voor verbonden en autonome voertuigen

→ Waarom? 

Hechte samenwerking tussen Europese spelers, binnen het kader van de EU-mededingingsregels, is nodig om gemeenschappelijke bouwstenen voor software- en digitale hardware te ontwikkelen. 

→ Hoe? 

• Lancering van een Europese alliantie voor verbonden en autonome voertuigen (European Connected and Autonomous Vehicle Alliance), waarin bedrijven samen software, chips en technologie voor autonoom rijden ontwikkelen - 2025

> Next-gen batterijtechnologie

De EU legt een sterke focus op batterij-innovatie via het Horizon Europe-partnerschap BATT4EU. Deze focus blijft belangrijk. De Commissie zal de volledige EU-waardeketen van de volgende generatie batterijen ondersteunen, inclusief recycling.

→ Hoe? 

• Ontwikkeling van de volgende generatie batterijtechnologie via BATT4EU, met een specifiek budget van ongeveer 350 miljoen euro (2025-2027)

> Financiering onder Horizon Europe

Activiteiten van de Alliantie en Next-gen batterijtechnologie zullen worden ondersteund door gezamenlijke publieke en private investeringen binnen Horizon Europe-partnerschappen. 

→ Hoe? 

• 1 miljard euro uit Horizon Europe (2025-2027) 

> Stimuleren van private investeringen

→ Hoe? 

• Via het TechEU-investeringsprogramma, aangekondigd in de Clean Industrial Deal 

Cybersecurity 

→ Waarom? 

Hardware- en softwarecomponenten van verbonden en geautomatiseerde voertuigen hebben belangrijke gevolgen voor de beveiliging.

→ Hoe?

• Blijven werken aan cyberbeveiliging zonder innovatie en commercialisering te belemmeren 

• Ontwikkeling van economische beveiligingsnormen 

> Toegang tot data, functies & middelen

→ Waarom? 

Verbonden en digitale voertuigen zullen nieuwe inkomstenstromen en economische waarde creëren uit voertuiggegevens. Dit potentieel is tot op zeker hoogte al ontsloten met de Data Act en de richtlijn hernieuwbare energie. Maar aanvullende maatregelen zijn nodig. 

→ Hoe?

• Maatregelen voor toegang tot voertuiggegevens, functies en middelen, met inbegrip van richtsnoeren voor de Data Act en, indien nodig, een wetsvoorstel over toegang tot voertuiggegevens en de oprichting van een Europees Automotive Data Platform 

• Beoordeling van de groepsvrijstellingsverordening voor motorvoertuigen (Motor Vehicle Block Exemption Regulation)

PIJLER 2 - Schone mobiliteit

> Emissienormen

De overgang naar schone wegmobiliteit wordt ondersteund door CO2-emissienormen voor nieuwe auto’s en bestelwagens, en voor nieuwe zware voertuigen. Maar door de sputterende verkoop van elektrische wagens dreigen grote Europese autogroepen die emissiereductiedoelstellingen dit jaar niet te halen, en kunnen de boetes oplopen tot 16 miljard euro voor de sector. Daarom stelt de Commissie een versoepeling van de uitstootregels voor. 

→ Hoe?

• Versoepelingen via een gerichte wijziging van de CO2-emissienormen voor auto’s en bestelwagens waarbij de sector niet één maar drie jaar de tijd krijgt om de CO2-eisen te halen

> Vraag naar emissievrije voertuigen stimuleren

Ondersteunen van gebruikers met lagere inkomens via sociale leasing

→ Waarom?

Sociale leasing kan de verkoop van emissievrije voertuigen direct stimuleren. 

→ Hoe? 

• Aanbeveling over vervoersarmoede, inclusief sociale leasing (eerste kwartaal 2025) 

Versnelde invoering van emissievrije voertuigen in bedrijfswagenparken 

→ Waarom? 

Voertuigen die door bedrijven worden aangekocht, zijn goed voor ongeveer 60 procent van de autoregistraties in de EU. Een versnelde invoering van emissievrije voertuigen in bedrijfswagenparken zal de Europese auto-industrie ten goede komen en de transportemissies verder verminderen.

→ Hoe?

• Wetsvoorstel om bedrijfswagenparken koolstofvrij te maken (eind 2025)

• Mededeling over het koolstofvrij maken van bedrijfswagenparken (5 maart 2025) 

• Maatregelen om de invoering van Europese emissievrije vrachtwagens te versnellen

Versnelde invoering van emissievrije zware bedrijfsvoertuigen 

→ Hoe? 

• Herziening van de Eurovignetrichtlijn (tweede kwartaal 2025) 

• Afronding trilogen en formele goedkeuring van de herziening van de richtlijn maten en gewichten (Weights and Dimensions Directive)

• Maatregelen om investeringen in efficiënte trailers te stimuleren 

• Maatregelen om de invoering van schone bussen die in Europa zijn gemaakt, te ondersteunen

Betere coördinatie van de stimuleringsregelingen van de lidstaten voor consumentenaankopen 

→ Waarom? 

Op dit moment hebben lidstaten verschillende benaderingen gekozen om de invoering van emissievrije voertuigen te stimuleren. Maar er is nood aan een meer gecoördineerde aanpak op EU-niveau. 

→ Hoe? 

• Samenwerking tussen de COM en lidstaten om best practices over stimuleringsregelingen uit te wisselen 

• Aanbeveling over fiscale en niet-fiscale vraagzijde-invullingen (2026)

> Versnelde uitrol van laadinfrastructuur

De beschikbaarheid van laad- en waterstoftankstations is een cruciale voorwaarde voor de acceptatie van emissievrije voertuigen. Investeren in deze infrastructuur is ook belangrijk voor de concurrentiepositie van de Europese auto-industrie. Toch is de uitrol van laadinfrastructuur niet gelijkmatig ontwikkeld in de lidstaten en hun regio’s. 

Uitvoering van bestaande wetgeving

→ Hoe? 

• Gerichte technische ondersteuning aan lidstaten voor de implementatie van AFIR en EPBD via het Technical Support Instrument

• 570 miljoen euro onder de faciliteit voor infrastructuur voor alternatieve brandstoffen (AFIF) voor projecten gericht op de uitrol van infrastructuur voor alternatieve brandstoffen in 2025 en 2026, met specifieke aandacht voor zware bedrijfsvoertuigen 

• Maatregelen om financiering voor laadinfrastructuur op te schalen in het Duurzaam Transport Investeringsplan (2025)

Toegang tot het netwerken 

→ Hoe? 

• EU-actieplan voor netwerken (Action Plan for Grids) 

• EU-netwerkpakket

• EU-actieplan voor elektrificatie (eerste kwartaal 2026)

• Richtsnoeren en aanbevelingen om de wachttijd voor de aansluiting van laadpunten op het elektriciteitsnet te verkorten 

• Leidende principes met betrekking tot anticiperende investeringen in netwerkprojecten (tweede kwartaal 2025)

Laadinfrastructuur voor bedrijfsvoertuigen

→ Hoe? 

• Een groene corridor, een keten van snelladers voor e-trucks langs de belangrijkste Europese snelwegen en transportknooppunten (European Clean Transport Corridor) (derde kwartaal 2025)

• Maatregelen om vergunningverlening voor niet-netwerkgebonden laadstations voor zware voertuigen te versnellen

Slim en bidirectioneel laden 

→ Hoe?  

• Ondersteuning aan lidstaten voor een kader voor slim en bidirectioneel laden en het faciliteren van de uitwisseling van best practices

Mobiliseren van private financiering 

→ Hoe? 

• Extra investeringen via InvestEU

> Consumentenvertrouwen versterken

→ Hoe? 

• Herziening van de richtlijn over de beschikbaarheid van consumenteninformatie over het brandstofverbruik en de CO2-uitstoot bij het op de markt brengen van nieuwe personenauto’s (Car Labelling Directive) (2026) 

• Een Europees batterijpaspoort met heldere informatie over de gezondheid van de accu (derde kwartaal 2026)

• Regelgevende maatregel om toegang tot informatie over batterijreparatie en -onderhoud te waarborgen (derde kwartaal 2025)

Bruikbaarheid van laadinfrastructuur versterken 

→ Hoe? 

• Herziening van AFIR (Alternative Fuel Infrastructure Regulation) om prijstransparantie bij openbare laadpunten te versterken (2026)

PIJLER 3 - Concurrentievermogen & weerbaarheid van de toeleveringsketen

De Europese auto-industrie loopt het risico marktaandelen te verliezen vanwege haar beperkte concurrentievermogen op vlak van emissievrije voertuigtechnologie en productiemogelijkheden. De EU heeft o.a. een binnenlandse productie en toeleveringsketen van batterijen nodig. 

> Batterijproductie ondersteunen

→ Hoe? 

• Batterij Booster-pakket om de productie van batterijcellen en componenten te ondersteunen 

• 1.8 miljard euro uit het Innovatiefonds ter ondersteuning van de toeleveringsketen van batterijgrondstoffen 

• Verkennen van directe EU-ondersteuning voor bedrijven die batterijen in de EU produceren, mogelijk gecombineerd met staatssteun

> Batterijgrondstoffen & raffinage

→ Hoe? 

• Eerste lijst van strategische projecten onder de Critical Raw Materials Act (maart 2025)

• EU-centrum voor kritieke grondstoffen voor gezamenlijke aankopen en beheer van strategische voorraden (EU Critical Raw Material Centre) (2026)

• Faciliteren van gezamenlijke private investeringen in de upstream-waardeketen

> Circulariteit van de keten bevorderen

→ Hoe?

• Financieringssteun voor recyclingfaciliteiten voor voertuigen aan het einde van hun levensduur en batterijrecycling 

• Acties om samenwerking in de industrie te versterken voor het recyclen van grondstoffen 

• Betere controle over de overbrenging van zwarte massa, en een verbod op de export naar niet-OESO-landen 

• Standpuntbepaling over de verordening circulariteitsvereisten en afvalmanagement van voertuigen (End of Life Vehicles) 

• Verdere steun voor het verbeteren van recycling 

> EU-productie van componenten stimuleren

→ Hoe? 

• Veerkracht- en duurzaamheidscriteria voor belangrijke voertuigcomponenten

PIJLER 4 - Vaardigheden & sociale dimensie

De werkgelegenheid in de Europese auto-industrie staat onder druk. In de komende jaren worden nog meer banenverliezen verwacht. Ook de vergrijzing en tekorten aan vaardigheden in de sector vormen een probleem. Daarom is er dringend nood aan nieuwe werkkrachten met de juiste skills. 

→ Hoe? 

• EU-observatorium voor een eerlijke transitie (European Fair Transition Observatory) om werkgelegenheidstrends in de auto-industrie te volgen en potentiële hotspots van baanverplaatsing te identificeren 

• Versnelde en verhoogde steun uit het Europees Fonds voor aanpassing aan de globalisering voor ontslagen werknemers (EFG) (2025) 

• Quality Jobs Roadmap (eind 2025)

• Verhoogde financiering van het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+)

• 90 miljoen euro om vaardigheden en training in de auto-industrie te bevorderen (2026)

PIJLER 5 - Gelijk speelveld & ondernemingsklimaat

De auto-industrie is een wereldwijde bedrijfstak. Export, import en investeringen spelen een belangrijke rol voor de concurrentiekracht van de Europese industrie. Ook toegang tot buitenlandse markten, een gelijk speelveld en een passend bedrijfs- en regelgevingskader zijn essentieel voor het succes van de sector. De Commissie plant hiervoor verschillende prioritaire acties.

> Diversificatie, markttoegang & economische veiligheid

→ Hoe? 

• Steven naar onderhandelingen over vrijhandelsovereenkomsten (FTA) en wederzijds voordelige internationale partnerschappen om de markttoegang en inkoopmogelijkheden voor de Europese auto-industrie te vergroten 

• Samenwerking via Clean Trade Investment Partnerships en Strategic Partnerships om betere toegang tot batterijmineralen te verzekeren 

> Pakket voor een gelijk speelveld

Oorsprongsregels 

→ Hoe? 

• Werk maken van de benadering van preferentiële oorsprongsregels 

• Definiëren van specifieke oorsprongsregels in handelsbeschermingsmaatregelen voor het ecosysteem van elektrische voertuigen

Handelsbeschermingsinstrumenten

→ Hoe? 

• Gebruik van handelsbeschermingsinstrumenten (Trade Defence Instruments) 

• Gebruik van de regeling voor buitenlandse subsidies (Foreign Subsidies Regulation) 

• Monitoring van de toepassing van de anti-subsidiemaatregelen voor import van Chinese elektrische voertuigen 

Bijdrage van buitenlandse investeringen aan de Europese concurrentiekracht versterken 

→ Hoe? 

• Onderzoek naar voorwaarden voor binnenkomende buitenlandse investeringen in de auto-industrie, ook wanneer publieke financiering betrokken is

> Vereenvoudiging

→ Waarom? 

Het huidige regelgevingskader biedt voorspelbaarheid en helpt bij het bereiken van onze publieke beleidsdoelen. Maar het mag geen onredelijke lasten en kosten voor de industrie met zich meebrengen. Daarom zal de Commissie streven naar een vereenvoudigingspakket voor de auto-industrie. 

→ Hoe? 

• Een vereenvoudigingspakket voor de auto-industrie 

Eerste reactie op het plan

“De toekomst van het personenvervoer is elektrisch, dat staat als een paal boven water. Maar we moeten er wel voor zorgen dat iedereen mee kan stappen in dat verhaal. Het belooft geen makkelijke opgave te worden maar wel een broodnodige. Enkel door voldoende rekening te houden met, en toegevingen te doen aan zowel producent als consument, zal de Europese auto-industrie opnieuw écht opleven.” - Europees Parlementslid Liesbet Sommen (cd&v)

Waarom relevant voor Vlaanderen?

Ook Vlaanderen blijft de transitie naar een emissievrije mobiliteit ondersteunen, met oog voor haalbaarheid en betaalbaarheid. Vlaanderen ondersteunt de verdere uitrol van elektrische laadpunten voor elektrische wagens en goederenvervoer. In overleg met de Vlaamse gemeenten wil Vlaanderen werken aan concrete doelen over laadpalen, slimme laadpleinen en snellaadstations. Bovendien steunt de Vlaamse overheid de Europese ambitie en tijdslijn om nieuwe wagens emissievrij te maken en werkt daar zelf ook actief aan mee.

Niet alleen Vlaamse kennis- en onderzoekscentra, maar ook sociale partners en industriële toeleveringsketens spelen in dit verhaal een sleutelrol.

Achtergrond

Het recent gepubliceerde actieplan bouwt voort op het Competitiviteitskompas, de Clean Industrial Deal en de strategische dialoog over de toekomst van de Europese automobielindustrie, die in januari 2025 van start is gegaan. De Commissie heeft ook rekening gehouden met feedback uit de openbare consultatie.

Het actieplan zal nu worden voorgesteld aan het Europees Parlement en de EU-lidstaten. Beide EU-instellingen kunnen reageren op dit niet-wetgevend initiatief.

Meer weten

De volledige tekst van de Communicatie ‘Industrieel actieplan voor de automobielsector’ - COM(2025) 95 final

Het persbericht van de Europese Commissie van 5 maart 2025 over de publicatie van het industrieel actieplan voor de automobielsector 

De Engelstalige Factsheet over het industrieel actieplan voor de automobielsector

Questions and answers over het industrieel actieplan voor de automobielsector