14 april 2023 - door Frédéric Cabistan
Het voorstel voor de Europese natuurherstelwet een actueel dossier noemen is een understatement. De impact van deze nieuwe milieuwet is nog altijd ongekend maar het staat vast dat deze een grote invloed zal uitoefenen op alle actoren binnen de openbare ruimte: industrie, landbouwers en natuur. Daarom mochten maar liefst drie Parlementaire commissies hun mening geven over het nieuwe voorstel dat voorlopig op de plenaire zitting van 10 juli is gepland. De reacties van Parlementsleden en de ingediende rapporten per commissie vind je terug in dit artikel.
ENVI-commissie: stemming op 8 juni
AGRI-commissie: stemming in mei 2023
PECH-commissie: stemming in mei 2023
Behandeling in plenaire zitting: 10 juli 2023
Een kleine inleiding en context kan altijd helpen om het geheugen terug op te frissen. Met het verordeningsvoorstel tot natuurherstel wil de Commissie 80% van alle Europese bedreigde ecosystemen herstellen. Die stukken natuur kunnen zowel bossen, landbouwgrond, mariene, zoetwater- of stedelijke ecosystemen zijn. Het voorstel stelt een hele rits aan verschillende én bindende maatregelen voor waardoor in 2030 minstens 20% en in 2050 100% van de Europese ecosystemen er terug bovenop zijn.
Door het bindende en dwingende karakter van een verordening, kijkt Europa al meteen naar de lidstaten. Zo moeten zij elk nationale herstelplannen indienen, die zowel de basis vormen van het herstelbeleid per lidstaat alsook het controlemechanisme.
Een stakeholderbevraging in 2022 gaf uiteenlopende meningen weer die we ook terugvinden in de parlementaire commissies. Zo willen de meeste natuur- en waterverenigingen een aanscherping van de doelen en roepen ze op tot een ambitieuzer plan. Landbouwverenigingen stellen zich veel vragen bij de financiering van het wetsvoorstel en vrezen dat kostbare landbouwgrond moet wijken voor het behalen van de klimaatdoelstellingen. Tenslotte bouwt de natuurherstelwet voort op de bestaande Vogel- en Habitatrichtlijn.
In zijn rapport roept hoofdrapporteur César Luena (S&D, Spanje) van de milieucommissie (ENVI) op tot sterkere maatregelen en hogere drempels. Zo wil hij in 2030 30% i.p.v. 20% van de bedreigde ecoystemen herstellen om zo tegemoet te komen aan de nieuwe doelen van COP15. De andere commissieleden dienden uiteindelijk 2187 amendementen in. De EPP-parlementsleden proberen via amendementen de aangescherpte doelen terug te herstellen naar het oorspronkelijke plan. Conservatieve Parlementsleden dienden ook amendementen in om de doelen en indicatoren af te zwakken bij het herstel van landbouwgebieden. Zo willen ze het herstel van drooggelegde veengebieden verzwakken, uitstellen of zelfs helemaal opschorten. Daarnaast willen verschillende politici dat het voorstel meer aandacht schenkt aan de socio-economische context in de landbouwsector. De verdere amendementen kan je hier terugvinden.
Anne Sander (EPP, Frankrijk) schrijft de opinie voor de landbouwcommissie (AGRI). In haar rapport (zie bijlage) legt ze de aandacht op de bestaande wetgeving zoals de Habitatrichtlijn en beschouwt ze het voorstel vanzelfsprekend vanuit voedselproducerend opzicht. Wat betreft het herstel van landbouwgebieden (art.9) bekritiseerde Sander de verstrengde herstelindicatoren en de kans op overlap met het GLB. Daarnaast stelde ze ook vragen bij de (onder)financiering van het wetsvoorstel. Als oplossing hiervoor stelde MEP Noichl (S&D) voor om de financiering uit het multijaarlijks financieel kader (MFF) te halen. Daarnaast had Nederlander Bert-Jan Ruissen (ECR) nog vragen over de beslissingsbevoegdheid van de Commissie en het dwingende karakter van een verordening. De Commissie reageerde met de verwijzing dat de lidstaten in het huidige voorstel voldoende ruimte hebben om zelf te beslissen waar en welk stuk natuur wordt hersteld op basis van welke data.
Rapporteur Sander besprak eind maart in de landbouwcommissie eveneens de 1137 ingediende amendementen. Binnen AGRI is de trend duidelijk zichtbaar om het huidige voorstel af te zwakken, waardoor alle schaduwrapporteurs overeenkwamen met het voorstel om de natuurherstelwet enkel toe te passen op huidige Natura 2000-gebieden. Met dit voorstel waren niet alle commissieleden het er mee eens. De uiteindelijke stemming over het opinierapport is gepland in de loop van de maand mei.
Net als de landbouwcommissie mag ook de Parlementaire visserijcommissie haar mening geven over de natuurherstelwet. 463 amendementen werden door deze commissie ingediend over het opinierapport van Caroline Roose (Greens, Frankrijk). De rapporteur wil zelf graag de vooropgestelde doelen aanscherpen. Logischerwijze is er extra aandacht voor maritieme ecosystemen en rivieren. Zo roept ze op tot sterkere grensoverschrijdende samenwerkingen tussen lidstaten aangezien zeeën en rivieren geen landsgrenzen kennen. Andere amendementen leggen een grotere bewijslast bij lidstaten om de mate van herstel van een bepaald gebied te bewijzen. Ten slotte willen conservatieve Parlementsleden willen daarnaast ook meer inbreng van lokale stakeholders en economische factoren in de herstelgebieden. De visserijcommissie zal naar verwacht in mei stemmen over de ingediende amendementen en het opinierapport (zie bijlage).
