Het nieuwe MFK-voorstel van de Commissie ontleed

28 mei 2020 - door Simon De Coster

Het Europees herstelplan is er! Dat moet de gevolgen van de coronacrisis op Europa en haar lidstaten zoveel mogelijk beperken. Het Europees Herstelplan omvat drie grote pijlers:

Een nieuw herstelinstrument: Next Generation EU
Een aangepast MFK
Een aangepast werkprogramma

Het herstelplan bestaat uit een nieuw MFK ter waarde van €1.100 miljard en een nieuw herstelinstrument, EU Next Generation, ter waarde van 750 miljard. Samen vormt dit een ongeëvenaard herstelplan van €1.850 miljard. Hieronder gaan we dieper in op het aangepast MFK voorstel.

Wil je alles te weten komen over het aangepaste werkprogramma? Schrijf je dan snel in voor onze webinar op 2 juni!

Het nieuwe MFK-voorstel van de Commissie ontleed

Gebaseerd op voorstel-Michel

Om de impact van de crisis te beperken stelt de Europese Commissie een nieuw en versterkt MFK voor. Daarvoor baseerde de Commissie zich niet op haar eigen voorstel uit 2018, wel op het voorstel van Charles Michel in februari, die een iets kleiner MFK voorstelde. Dit om de bijdragen van lidstaten in deze crisistijden zo veel mogelijk te beperken. Daarnaast hoopt de Commissie hiermee enigszins de netto-betalers mee over de streep te halen.

Het voorstel bevat relatief kleine verschuivingen ten opzichte van het MFK voorstel van Michel. De Commissie stelt een MFK van €1.100 miljard (2018 prijzen) voor. Iets meer dan het compromisvoorstel van Michel (€1.094 miljard), maar beduidend minder dan het oorspronkelijke Commissievoorstel uit 2018 (€1.279 miljard). Om dit te compenseren worden sommige programma’s met extra middelen uit het nieuwe European Recovery Instrument (Next Gen EU).

Belangrijkste verschuivingen

Net als in het voorstel van Michel voorziet de Commissie nu €81 miljard voor Horizon Europe. Dat is een daling ten opzichte van het voorstel in 2018 (€97 miljard). Daarom wordt dit gecomplementeerd met €13,5 miljard vanuit Next Gen EU voor een totaal van €94,5 miljard. Binnen dezelfde heading is er een lichte stijging voor Digital Europe voorzien, en een lichte daling voor de CEF onderdelen.

Voor het cohesiebeleid is nog €323 miljard voorzien. Dat is nog steeds een daling van 12% tegenover de huidige programmaperiode en een kleine daling ten opzichte van het Michel-voorstel. Het beleid zal daarom aangevuld worden met €50 miljard via Next Gen EU, zodat er in totaal €373 miljard beschikbaar zal zijn, net iets meer dan de huidige programmaperiode.

Een ander beleidsdomein waarbinnen bespaard werd ten opzichte van de huidige programma periode is landbouw. Ook het nieuwe voorstel houdt deze besparing aan. Het GLB omvat nog €333 miljard: €258 miljard voor de eerste pijler, €75 miljard voor de tweede pijler. Die tweede pijler krijgt nog €15 miljard extra uit Next Gen EU. Dat brengt het totaal op €348 miljard. De extra middelen gaan dus volledig naar het plattelandsbeleid, dit om rurale gebieden te ondersteunen in de implementatie van de Farm to Fork en Biodiversiteitsstrategie. Ook het Just Transition Fund krijgt €30 miljard extra uit Next Gen EU.

Verder gaat een substantieel deel van Next Gen EU (€15 miljard) naar het NDICI instrument, voor een titaal van €105 miljard.

Hier kan je het volledige voorstel nalezen, inclusief alle programma's en bijhorende toewijzingen.

Eigen middelen

Om het Europees budget te financieren stelt de Europese Commissie voor om de eigen middelen die ze haalt uit de lidstaten op te trekken van 1,2% naar 1,4% van het EU BNI. Daarnaast wil de Commissie dit aanvullen door haar leencapaciteit tijdelijk en uitzonderlijk te verhogen. Daardoor zouden de eigen middelen stijgen naar 2% van het BNI en kan de EU meer middelen uitgeven dan de lidstaten haar bijdragen.

Voor de bijdragen van de lidstaten (1,4% EU BNI) stelt de Commissie volgende soorten bijdragen voor

Uitbreiding van de middelen uit het Emissiehandelssysteem (ETS) – tot 10 miljard per jaar
Het Carbon Border Adjustment Mechanism - 5-14 miljard per jaar
Een inkomst gelinkt aan de activiteiten van grote bedrijven die een groot voordeel halen uit de interne markt – tot 10 miljard per jaar
Een taks op digitale diensten – tot 1,3 miljard per jaar

De eerder voorgestelde taks op hoeveelheid niet-gerecycleerd plastic in een lidstaat is niet meer terug te vinden in het voorstel. Deze voorstellen moeten wel unaniem goedgekeurd en geratificeerd worden in de lidstaten. Eigen middelen zijn bovendien een controversieel onderwerp, waardoor een akkoord moeilijk is.

Lees hier meer over het voorstel voor eigen middelen.

Volgende stappen

De Commissie stelde dit plan al voor in het Europees Parlement. Ook binnen de Raad zal het zo snel mogelijk besproken worden. Tegelijkertijd start Michel met consultaties in de lidstaten. Die bespreken sowieso het voorstel tijdens de Europese Top van 19 juni.

Michel hoopt daar de zomer in te gaan met een akkoord. Het is echter nog afwachten hoe de verschillende lidstaten reageren op dit voorstel.