Akkoord in de Raad over 'gelijk loon voor gelijk werk' en loontransparantie

Janez Cigler Kralj, Sloveens ministers van Arbeid, Gezinszaken, Sociale Zaken en Gelijke Kansen reageert: “Het is gewoon niet te rechtvaardigen dat vrouwen nog steeds veel minder verdienen dan hun mannelijke collega's. Met het akkoord van vandaag zet de EU een grote stap in de strijd tegen loon­discriminatie en het dichten van de loonkloof tussen mannen en vrouwen”.

Het beginsel ‘gelijk loon voor gelijk werk’

Het recht op gelijke beloning van vrouwen en mannen voor gelijke of gelijkwaardige arbeid is verankerd in het Verdrag van Rome en is nader uitgewerkt in aanvullende wetteksten. Ondanks dit rechtskader laat de effectieve uitvoering en handhaving van dit beginsel in de EU in de praktijk echter nog steeds te wensen over.

Daarom publiceerde de Europese Commissie op 4 maart 2021 het ‘Voorstel voor een richtlijn ter versterking van de toepassing van het beginsel van gelijke beloning van mannen en vrouwen voor gelijke of gelijkwaardige arbeid door middel van beloningstransparantie en handhavingsmechanismen’.

De loonkloof tussen mannen en vrouwen in de EU bedraagt ongeveer 14%; dit betekent dat vrouwen per uur gemiddeld 14% minder verdienen dan mannen. Deze loonkloof berust op een aantal ongelijkheden. Vrouwen zijn over­vertegenwoordigd in relatief laag betaalde sectoren en door het zogenoemde glazen plafond zijn ze onder­vertegenwoordigd in topfuncties. In sommige gevallen verdienen ze minder dan mannen die hetzelfde of gelijkwaardig werk verrichten.

Grotere loontransparantie

Het compromisvoorstel bevat de verplichting voor werkgevers om ervoor te zorgen dat hun werknemers toegang hebben tot de criteria die worden gehanteerd voor het bepalen van hun belonings- en loopbaanontwikkeling. Deze criteria moeten natuurlijk ook objectief en genderneutraal zijn. Bovendien hebben werknemers volgens de nationale wetten en praktijken het recht informatie te vragen en ontvangen over hun individuele loonniveau en dat van werknemers die hetzelfde of gelijkaardig werk vervullen, uitgesplitst naar geslacht.  Het is voor werkgevers ook verplicht om in de vacature of voor het sluiten van een arbeidsovereenkomst aan te geven aan welk loon of welke loonschaal de toekomstige werknemer zal betaald worden.

In organisaties met 250 werknemers of meer, moet de werkgever jaarlijks informatie verschaffen over de loonkloof tussen mannen en vrouwen in diens organisatie. Werkgevers moeten deze informatie delen met hun bevoegde nationale autoriteit en kunnen die info ook openbaar maken. Bovendien moeten werkgevers deze informatie ook aan hun werknemers en werknemersvertegenwoordigers meedelen.

Werkgevers (met minstens 250 werknemers) en werknemersvertegenwoordigers zullen een gezamenlijke beloningsevaluatie moeten maken wanneer blijkt dat het gemiddelde loonniveau van mannelijke en vrouwelijke werknemers met minstens 5% verschilt zonder dat de werkgever dit met objectieve en genderneutrale criteria heeft gerechtvaardigd.

Handhaving van de rechten

In het compromisvoorstel wordt ook voorzien dat lidstaten in gerechtelijke procedures moeten voorzien voor werknemers die zich benadeeld voelen door het niet toepassen van het beginsel van gelijke beloning. Bovendien zullen lidstaten de handhaving van het recht op gelijk loon voor gelijk werk ook moeten vastleggen door het vaststellen van sancties. Ondernemingen zullen bijvoorbeeld boetes kunnen krijgen in gevallen waar inbreuk wordt gemaakt op de rechten en verplichtingen in verband met gelijke beloning.

Volgende stappen

De compromistekst van de Raad vormt nu de ‘general approach’ of algemene oriëntatie waarmee de Raad aan de trilogen met het Europees Parlement zal beginnen. De onderhandelingspositie van het Europees Parlement ligt momenteel nog niet vast.

Oorspronkelijk werden FEMM ( De commissie voor vrouwenrechten en gendergelijkheid in het Europees Parlement) en EMPL (de commissie werkgelegenheid en sociale zaken in het Europees Parlement) verwacht op 9 december een positie in te nemen. Dit werd uitgesteld en wordt nu in februari verwacht. Het werk is nog niet gedaan en er zouden logistieke redenen mee spelen. Eens FEMM en EMPL een akkoord hebben, kan overgegaan worden tot een plenaire stemming in het Parlement.

Wanneer het plenaire Parlement dan ook een onderhandelingspositie heeft, kunnen de Raad en het Europees Parlement van start gaan met de trilogen om zo samen tot een definitieve tekst te komen.

Lees de volledige compromistekst van de Raad hier.