State of the Union 2021: wat vinden de VLEVA-leden?

1. Een Europese Green Deal 

Volgens von der Leyen is een groene en digitale transformatie de motor van het herstel na COVID-19. Ook VVSG is het ermee eens dat deze twin transition essentieel is. Wat betreft de groene transformatie kijkt VVSG vooral uit naar de houding van Vlaanderen t.a.v. de voorstellen van onder meer het Fit for 55 (FF55) pakket. De vereniging benadrukt dat lokale besturen een cruciale rol spelen in een aantal relevante thema’s: denk maar aan de burgemeestersconvenant voor klimaatverandering, de eerste lijn in de COVID-19 pandemie, enz. 

Een belangrijk onderdeel van de Green Deal is de Renovatiegolf en bijhorend Bauhaus initiatief. Cultuurloket benadrukt dat de culturele en creatieve sector hier een bijzondere toegevoegde waarde kan creëren, met name in de co-creatie van kunstenaars en creatieven met ingenieurs. 

Unizo onthaalt de de voorstellen en ambities in het FF55 pakket positief, maar de organisatie wijst op de financiële haalbaarheid voor kmo’s. Kmo’s willen zeker hun rol spelen om te helpen de vooropgestelde doelen te halen, maar ze moeten uiteraard wel competitief blijven. Het zou nefast zijn voor onze economie om zware investeringen op te leggen aan Europese bedrijven waardoor ze zichzelf uit de markt prijzen. Op termijn kunnen de investeringen in ‘propere’ technologie natuurlijk wel voor een competitief voordeel zorgen, aldus Unizo. Concreet moet voor Unizo het klimaatfonds niet enkel microbedrijven, maar ook kmo’s kunnen bijstaan om de nodige investeringen te maken. Daarnaast is het ‘Carbon Border Adjustment Mechanism’ (CBAM) nodig maar mag het de competitiviteit van Europese bedrijven, die exporteren naar derde landen, niet fnuiken. 

2. Europa klaar voor het digitale tijdperk 

Naast de groene transitie is ook de digitale transitie essentieel in het Europese herstel. Die digitale transitie biedt volgens Cultuurloket kansen voor de culturele en creatieve sectoren. Om die kansen verder te ontplooien is er volgens hen nood aan gerichte investeringen in digitale infrastructuur én innovatieve modellen. De vele kleine micro-ondernemingen die eigen zijn aan de culturele en creatieve sector zijn immers vaak niet in staat deze modellen op eigen kracht te ontwikkelen. 

Unizo is blij met de steun van de Europese Commissie voor een minimumtarief voor de vennootschapsbelasting op wereldniveau. Maar vraagt wel dat er een Europees initiatief komt voor digitale belastingen indien er geen mondiaal akkoord komt. Algemeen is de organisatie tevreden met de aandacht voor de interne markt en digitalisering. De voorstellen (o.m. op vlak van halfgeleiders) tonen duidelijk dat de EU strategische autonomie serieus neemt, zonder een isolationistische koers te willen varen. 

Taalunie is tevreden dat de Europese Commissie bij de digitale transformatie ook de digitale vaardigheden van de Europese burgers zo sterk benadrukt. De organisatie wijst er op dat het belangrijk is dat hierop verder wordt ingezet terwijl er in de dienstverlening voldoende aandacht blijft bestaan voor burgers die over minder digitale vaardigheden beschikken. 

Ook de digitalisering van overheidsdiensten zal belangrijk worden. Digitaal Vlaanderen rekent dan ook op een goede samenwerking van de Vlaamse overheid en lokale besturen voor de succesvolle uitrol van enkele belangrijke initiatieven waaronder de Data Governance Act, de Artificial Intelligence Act en de herziening van de eIDAS verordening. Voor al deze initiatieven wordt in 2022 een akkoord verwacht. Ook wat betreft de doelstellingen van het digitaal kompas wijst het agentschap op de nood aan een goede samenwerking tussen Vlaanderen en de federale overheid, met name voor de opmaak van een nationale roadmap en de jaarlijkse rapportering. 

3. Een economie die werkt voor de mensen 

Wat betreft de steun voor de aankondiging van de zgn. ‘due diligence’-wetgeving, wijst Unizo op belang van kmo-vriendelijkheid. Voor Unizo mogen kmo’s geen onmogelijke eisen worden opgelegd, en verantwoordelijkheden mogen zo weinig mogelijk doorgedrukt worden in de keten. 

Essenscia Vlaanderen wijst er op dat het in het algemeen belangrijk is dat Europa haar industriële strategie niet alleen als apart element maar vooral als toetssteen voor al haar nieuwe initiatieven gebruikt. 

Op economisch vlak is Cultuurloket verheugd dat de Commissie via het herstelplan NextGenerationEU ook wil investeren in welvaart op lange termijn. Het is volgens de organisatie belangrijk dat een hervorming van de arbeidsmarkt en pensioenopbouw, rekening houdt met de huidige specifieke vormen van werken in de culturele en creatieve sector. Werknemers uit die sectoren werken vaak met korte contracten, via het zelfstandigenstatuut, enz. Dat zorgt ervoor dat sociale zekerheid opbouwen moeilijk is. 

4. Een sterk Europa in de wereld

Port of Antwerp is vooral benieuwd naar de nieuwe connectiviteitsstrategie ‘Global Gateway’ die von der Leyen aankondigde. Het gaat om een uitgebreid strategisch transport en infrastructuurnetwerk over de hele wereld om de afhankelijkheid ten opzichte van andere grootmachten te verkleinen. 

Ook Agoria merkt de tendens op dat de Unie onafhankelijker wil worden van andere economische blokken. Agoria verwelkomt de doelstelling van de Commissie om technologisch meer soeverein te worden. Toch zien zij blijvend nood aan het afsluiten van partnerschappen met andere landen. Dat blijft nog nodig voor zaken die we zelf onvoldoende kunnen produceren, zoals bijvoorbeeld groene waterstof. Volgens Agoria moet dit wel gepaard gaan met export van Europese/Belgische/Vlaamse innovatie en knowhow. Zo gaat Europa van klant naar co-investeerder. 

Wat de Europese Indo-Pacifische strategie betreft is Unizo ingenomen met het herbevestigde belang van handel hierin. De uitbouw van handelsbanden tussen de EU en internationale partners, waaronder Australië, blijft voor Unizo essentieel. Daarnaast stelt Unizo dat de EU mondiaal een leidende rol moet spelen en partnerlanden mee moet aanzetten om ook ambitieuze milieu- en klimaatdoelen te stellen. 

5. De bevordering van de Europese levenswijze 

Cultuurloket erkent de Europese prioriteit om wereldwijde vaccinatie te versnellen. Dat is nodig voor de relance van de culturele en creatieve sector op een veilige manier. Met name de internationale mobiliteit van cultuurwerkers bij internationale samenwerking zou hierdoor vlotter kunnen verlopen. 

Gezinsbond ziet dat von der Leyen oog heeft voor voor sociale en genderongelijkheid maar betreurt dat inclusie in brede zin te weinig aan bod komt. Zo lijkt het nieuwe ALMA-programma voor werkuitwisseling weinig of geen kansen te bevatten voor jongeren met een beperking. Voor Gezinsbond zijn de wachtlijsten in de zorg en inclusief onderwijs nog steeds grote pijnpunten. Als 2022 het jaar van de Europese jeugd wordt, mag die groep niet vergeten worden. 

Ook Taalunie verwelkomt ALMA dat als nieuw uitwisselingsprogramma is aangekondigd om jongeren in andere Europese landen werkervaring te laten opdoen. Dit kan tevens hun talenkennis ten goede komen alsook de Europese meertaligheid helpen ondersteunen. Hierbij blijft Taalunie het belangrijk vinden dat elders en eerder verworven (deel)competenties breder worden erkend zodat ze ook op de arbeidsmarkt gerichter kunnen worden ingezet. Er is evenwel te weinig aandacht voor de Europese Onderwijsruimte waaraan wordt gewerkt. Die kan een grote impact hebben op onze onderwijssystemen, aldus Taalunie. Voor de organisatie blijft het cruciaal dat het gebruik van het Nederlands en alle andere officiële talen van de Europese Unie hierin wordt beschermd. Ook de vrijwaring van meertaligheid maakt deel uit van de Europese waarden en vrijheden en moet dusdanig worden benoemd.

6. Een nieuwe impuls voor de Europese democratie 

Centraal in de weg naar een meer democratisch Europa is de Conferentie over de Toekomst van de EU. Die is volgens VVSG belangrijk om de samenwerking tussen de Unie, lidstaten en lokale besturen beter te organiseren. VVSG kijkt dan ook uit naar de houding van Vlaanderen binnen de Conferentie. 

Herbekijk hier de VLEVA-webinar over de State of the Union waar Barbara Moens (Politico Europe) en Steven Van Hecke (KUL) hun licht lieten schijnen op de politieke uiteenzetting van Ursula von der Leyen.