12 december 2024 - door Tina Rubbrecht
De nieuwe Europese Commissie trad op 1 december 2024 in werking. Op 11 februari zal ze haar Werkprogramma voor 2025 publiceren. Ondertussen kondigde Commissievoorzitter Von der Leyen wel al belangrijke initiatieven aan die in de eerste 100 dagen gelanceerd zullen worden.
Wat staat er allemaal op de agenda van 1 december 2024 tot 10 maart 2025? VLEVA geeft jou een overzicht in deze blog.
Let op, deze blog is een update van onze blog op 28 oktober 2024. Het bevat een opsomming van de initiatieven waarvoor de politieke beleidslijnen, missiebrieven én de voorlopige agenda van 11 december 2024 tot 5 maart 2025 van de Europese Commissie uitdrukkelijk vermelden dat ze zullen gebeuren in de eerste 100 dagen. Dit is dus eerder een voorlopige indicatie van acties die zullen plaatsvinden in de eerste honderd dagen met data onder voorbehoud.
Concurrentiekompas (15 januari 2025)
Clean Industrial Deal (26 februari 2025)
Actieplan voor betaalbare energieprijzen (eerste honderd dagen)
Wet circulaire economie (eerste honderd dagen)
Nieuw kader voor staatssteun (eerste honderd dagen)
Jaarlijks verslag over de interne markt en het concurrentievermogen (15 januari 2025)
Omnibus vereenvoudigingspakket (26 februari 2025)
Mededeling over het aanpakken van uitdagingen met e-commerceplatforms (5 februari 2025)
Europees Semester herfstpakket II (17 december 2024)
Visie voor landbouw en voedsel (19 februari 2025)
Wetgevend voorstel voor 2040 klimaatdoelstelling (eerste honderd dagen)
Routekaart voor geleidelijke stopzetting invoer Russische energie (eerste honderd dagen)
Strategisch actieplan kleine modulaire reactoren (eerste honderd dagen)
Unie van Vaardigheden (5 maart 2025)
AI Factories Initiative (eerste honderd dagen)
Europees actieplan voor cyberbeveiliging van ziekenhuizen en zorgverleners (21 januari 2025)
Kritieke geneesmiddelenwet (eerste honderd dagen)
Witboek over de toekomst van Europese defensie (19 maart)
Mededeling over bestrijden van hybride dreigingen en versterken van de veiligheid aan de EU-buitengrenzen (11 december 2024)
Oriënterend debat over de betrekkingen tussen de EU en de VS (11 december 2024)
Pre-toetredingsbeleidsevaluaties (eerste honderd dagen)
Routekaart voor vrouwenrechten (5 maart 2025)
Beleidsdialogen met de jeugd (eerste honderd dagen)
Om het concurrentievermogen van Europa, ook ten opzichte van andere wereldspelers, de welvaart en de rechtvaardigheid te waarborgen en te stimuleren, moet Europa doortastend optreden. Dit begint met het gemakkelijker en sneller maken van zakendoen en het verdiepen van de interne markt in alle sectoren. Het Kompas voor het Concurrentievermogen, het eerste grote initiatief van de nieuwe Commissie, zal het kader vormen voor de toekomstige EU-werkzaamheden.
Het kompas zal gebaseerd zijn op de drie pijlers van het Draghi-rapport:
Een gezamenlijk plan voor decarbonisatie en concurrentievermogen
Het dichten van de innovatiekloof met de VS en China
Het vergroten van de veiligheid en het verminderen van afhankelijkheden
Er komt een Clean Industrial Deal met focus op decarbonisatie, schone technologieën en het stimuleren van investeringen. Een groeibevorderend regelgevend kader moet opgebouwd worden, dat de industrie ondersteunt bij haar inspanningen om te innoveren, op te schalen, producten te maken en diensten te verlenen. Hiervoor wordt voortgebouwd op de Clean Transition Dialogues en op partnerschappen met alle belanghebbenden om te zorgen voor gerichte oplossingen voor elke waardeketen. Verschillende Commissarissen zullen moeten bijdragen aan de Clean Industrial Deal en er zullen verschillende initiatieven bij aansluiten.
Als onderdeel van de Clean Industrial Deal zal er een Actieplan voor betaalbare energieprijzen komen (Action Plan for Affordable Energy Prices). Het werkplan moet de toegang tot goedkopere energie waarborgen door middel van investeringen, infrastructuur en samenwerking. Het zal maatregelen en richtlijnen bevatten om de energieprijzen voor huishoudens en bedrijven te verlagen en industrieën en bedrijven te ondersteunen bij de transitie. Ook zal het o.a. steun bieden aan nieuwe manieren om energie te verbruiken op basis van lokale energiegemeenschappen en het delen van energie.
De Wet circulaire economie maakt ook deel uit van de Clean Industrial Deal. De belangrijkste uitdagingen voor de overgang van de EU naar een circulaire economie zijn de relatief lage vraag naar secundaire grondstoffen, circulaire producten en diensten, samen met een ondoeltreffende eengemaakte markt voor afval. Dit werd in het rapport-Letta en het rapport-Draghi benadrukt. De nieuwe Wet circulaire economie zal helpen om de marktvraag naar secundaire materialen en een interne markt voor afval te creëren.
Als onderdeel van de Clean Industrial Deal moet er een nieuw staatssteunkader ontwikkeld worden om de uitrol van hernieuwbare energie te versnellen, industriële decarbonisatie in te zetten en te zorgen voor voldoende productiecapaciteit van schone technologie. Daarbij moet worden voortgebouwd op de ervaringen met het tijdelijke crisis- en overgangskader en moeten de cohesiedoelstellingen behouden blijven. Een sterk staatssteuntoezicht blijft een sleutelrol spelen om marktfalen aan te pakken en tegelijk inefficiënties bij overheidsuitgaven te voorkomen.
Het jaarlijkse verslag geeft een gedetailleerd overzicht van de concurrentiekracht en de uitdagingen van de Europese interne markt. Het volgt de jaarlijkse ontwikkelingen aan de hand van de negen concurrentiefactoren die zijn vastgesteld in de mededeling van de EU over het concurrentievermogen op lange termijn in 2023. Dit zijn: de werking van de interne markt, toegang tot particulier kapitaal, overheidsinvesteringen en infrastructuur, onderzoek en innovatie, energie, circulariteit, digitalisering, onderwijs en vaardigheden, en handel en open strategische autonomie.
Als onderdeel van de Europese Green Deal heeft de EU regels aangenomen om bedrijven te dwingen klimaatverandering aan te pakken en koolstofemissies te rapporteren. De taxonomie-verordening, de richtlijn duurzaamheidsrapportage (CSRD - Corporate Sustainability Reporting Directive) en de richtlijn inzake passende zorgvuldigheid in ondernemingen en hun waardeketen (CSDDD - Corporate Sustainability Due Diligence Directive) waren drie belangrijke nieuwe regelgevingen in dit kader. Die regels zijn erg belastend voor ondernemingen en de wisselwerking tussen de drie regelgevingen blijft vaak onduidelijk. De Commissie zal daarom voorstellen om die regels te herstructureren tot één enkel stuk regelgeving door middel van een omnibusvoorstel.
De EU moet uitdagingen met betrekking tot e-commerce platforms aanpakken en de maatregelen versterken om te voorkomen dat producten die niet aan de EU-normen voldoen op onze Europese markt komen.
Het Herfstpakket van het Europees Semester markeert de start van een nieuwe cyclus van het Europees Semester. De Commissie biedt verschillende documenten die een algemeen overzicht geven van het sociaal-economisch landschap, waarbij de belangrijkste prioriteiten en risico's worden benadrukt. Het bevat ook beleidsadviezen om de EU-lidstaten te helpen bij het bereiken van deze doelstellingen.
Het Herfstpakket van het Europees Semester omvat de volgende documenten:
De jaarlijkse duurzamegroeianalyse
De adviezen over de ontwerpbegrotingsplannen
Het ontwerp voor een aanbeveling inzake het economisch beleid van de eurozone
Het waarschuwingsmechanismeverslag
Het voorstel voor een gezamenlijk werkgelegenheidsverslag
Dit jaar presenteert de Commissie het Herfstpakket van het Europees Semester in verschillende delen. Herfstpakket I is reeds gelanceerd, en de Commissie zal naar eigen zeggen Herfstpakket II presenteren op 17 december. Dit tweede deel zal naar verwachting bestaan uit de aanbeveling inzake het economisch beleid van de eurozone, het waarschuwingsmechanismeverslag en het voorstel voor een gezamenlijk werkgelegenheidsverslag.
Voortbouwend op de aanbevelingen van de Strategische Landbouwdialoog komt er een visie voor landbouw en voedsel. Daarbij zal gekeken worden hoe het concurrentievermogen en de duurzaamheid van onze landbouwsector op lange termijn gewaarborgd kunnen worden en dat binnen de grenzen van onze planeet. Het zal ook rekening houden met de socio-economische situatie van landbouwers, in het bijzonder hun inkomen, het eerlijker maken van waardeketens, het versterken van de weerbaarheid van landbouwbedrijven, het stimuleren van duurzame landbouwpraktijken, het verminderen van voedselverliezen en -verspilling en het beheren en verminderen van de administratieve lasten. Doel is een routekaart voor toekomstige initiatieven te bepalen.
We moeten en zullen op koers blijven om de vastgestelde doelstellingen in de Europese Green Deal te bereiken. Daarom zal de Europese Commissie een wetgevingsvoorstel indienen om de klimaatdoelstelling voor 2040 te verankeren in de Europese klimaatwet. De duidelijkheid die de doelstelling voor 2040 biedt, is nodig om beleid vast te stellen en zekerheid op lange termijn te bieden voor investeringsbeslissingen, wat ook zal helpen de doelstellingen voor 2030 te halen.
De afhankelijkheid van een onbetrouwbare energieleverancier als Rusland, die energie als wapen gebruikte, heeft de EU ontzettend veel gekost. Daarom zal de Europese Commissie een routekaart voorstellen om een einde te maken aan de invoer van Russische energie. De EU zal werken aan een meer koolstofvrij, geëlektrificeerd en geïntegreerd energiesysteem, en zal ervoor zorgen dat sectoroverschrijdende risico’s beter worden aangepakt. Om verstoringen te beperken, zal de EU prioriteit geven aan paraatheid en coördinatie en tegelijkertijd het aanbod diversifiëren, de vraag naar gas verminderen en efficiënte opslag en landsgrensoverschrijdende interconnecties bevorderen.
Kleine modulaire reactoren (SMR’s - Small modular reactor) hebben het potentieel om koolstofarme elektriciteit en warmte te leveren en bij te dragen tot het koolstofvrij maken van elektriciteitsopwekking en sectoren met moeilijk te verminderen emissies (o.a. vervoer, chemische industrie en staalindustrie). Daarom zal de Europese Industriële Alliantie voor Kleine Modulaire Reactoren werk maken van een versnelde ontwikkeling en uitrol van kleine modulaire reactoren in Europa. Begin 2025 zal de alliantie een strategisch actieplan opstellen. De Europese Commissie zal dat plan ondersteunen.
Europa heeft een radicale verandering nodig in ambitie en actie voor alle vaardigheidsniveaus en voor alle soorten opleiding en onderwijs. Daarom wordt een Unie van Vaardigheden opgericht. De EU zal daarbij de financiering van vaardigheden in de EU-begroting opvoeren en heroriënteren om ervoor te zorgen dat deze beter aansluit bij de arbeidsmarkten en meer gericht is op sectoren die cruciaal zijn voor de twin transition.
Belangrijke aspecten van de Unie van Vaardigheden:
Het verankeren van een leven lang leren in onderwijs en loopbanen en het ondersteunen van de opleiding en loopbaanvooruitzichten van leerkrachten
Het verbeteren van basisvaardigheden en een strategisch plan voor STEM-onderwijs voorstellen
Een voorstel tot een Europese strategie voor beroepsonderwijs en -opleiding
Een voorstel voor de overdraagbaarheid van vaardigheden
Er moet toegang tot nieuwe supercomputercapaciteit op maat komen voor start-ups en de artificiële intelligentie (AI)-sector. Dit moet gebeuren door een initiatief voor AI-fabrieken.
AI-fabrieken maken gebruik van de superrekencapacitieit (supercomputing capacity) van het EuroHPC Joint Undertaking om betrouwbare, baanbrekende generatieve AI-modellen te ontwikkelen (HPC = High Performance Computing). Zo krijgen start-ups en de bredere innovatiegemeenschap toegang tot voor AI geoptimaliseerde supercomputers.
AI-fabrieken zijn dynamische ecosystemen die innovatie, samenwerking en ontwikkeling op het gebied van AI stimuleren. Ze brengen de benodigde ingrediënten - computerkracht, data en talent - samen om geavanceerde generatieve AI-modellen te creëren. Ze fungeren als knooppunten die de vooruitgang in AI-toepassingen in verschillende belangrijke domeinen stimuleren, van gezondheid tot energie en van productie tot meteorologie. Dit initiatief past in de bredere strategie om een ecosysteem van uitmuntendheid en vertrouwen in AI te creëren binnen de Unie. Een wijziging van de EuroHPC-verordening die de oprichting van AI-fabrieken mogelijk maakt, is reeds gebeurd. Begin 2025 zullen de AI Factories opgericht worden.
De Europese Commissie zal haar actie op het gebied van cyberbeveiliging opvoeren in een steeds meer gedigitaliseerde gezondheidssector die al te maken heeft met bedreigingen en nieuwe uitdagingen. Met de snelle ontwikkeling van digitale gezondheidszorg en het toenemende bewustzijn van privacy en beveiliging van gegevens, wil de EU de onafhankelijkheid van digitale infrastructuur van derden versterken. Het Action plan on the cybersecurity of hospitals and healthcare providers moet vorm geven aan die ambities.
Tijdens de hoorzitting van EU-commissaris Várhelyi lag de nadruk op ransomware-aanvallen op ziekenhuizen en gezondheidszorgsystemen. Hij verklaarde te zullen samenwerken met belanghebbenden uit de gezondheidszorg om middelen te identificeren om cyberdreigingen op te sporen, te voorkomen en erop te reageren.
We moeten onze economie veerkrachtiger en onafhankelijker maken. Dit is bij uitstek van belang in de gezondheids- en farmaceutische sector. De EU werd geconfronteerd met ernstige tekorten aan medische hulpmiddelen en geneesmiddelen, waarbij antibiotica, insuline, pijnstillers en andere producten bijzonder moeilijk te verkrijgen waren.
Daarom zal de Europese Commissie wetgeving inzake kritieke geneesmiddelen (Critical Medicines Act) voorstellen om de afhankelijkheid op het gebied van kritieke geneesmiddelen en ingrediënten te verminderen, met name voor producten die maar door enkele producenten of landen worden geleverd. Dat wordt een onderdeel van de voltooiing van de Europese Gezondheidsunie.
De eerste EU-commissaris voor Defensie zal werk maken van de bouw van een échte Europese defensie-unie. De nieuwe aanpak moet vorm krijgen in een White Paper on the Future of European Defence. Het moet ook de investeringsbehoeften in kaart brengen. De EU moet zijn Europese defensiecapaciteiten versterken op basis van gezamenlijke investeringen. Zo zullen de EU en de lidstaten klaar zijn voor de meeste extreme militaire noodsituaties.
De EU wil haar lidstaten (die grenzen aan Rusland en Belarus) beter ondersteunen bij het bestrijden van hybride dreigingen die voortvloeien uit de inzet van migratie als wapen door Rusland en Belarus. De veiligheid aan de buitengrenzen van de EU moet worden opgevoerd. Daarom kondigde de Commissie €170 miljoen aan extra financiering aan om de grensbewaking aan Rusland en Belarus te versterken door de modernisering van elektronisch bewakingsmateriaal, de verbetering van telecommunicatienetwerken, de uitrol van mobiele detectieapparatuur en de bestrijding van indringing van drones. Ook zal ze uitzonderlijke maatregelen van de lidstaten onder strikte voorwaarden toestaan (tijdelijk, evenredig, duidelijk omschreven gevallen, met legale limieten), zoals het recht op asiel in Finland en Polen opschorten als er sprake is van hybride aanvallen.
Hoe is de politieke verschuiving in de VS van invloed op de gedeelde prioriteiten tussen de twee economieën? Hoe kunnen Europa en de VS samenwerken om uitdagingen aan te pakken en kansen te benutten voor beide regio's, terwijl de EU streeft naar stabiele trans-Atlantische betrekkingen? Wat met de aangekondigde douanetarieven?
De uitbreiding van de EU is een geopolitieke noodzaak. De EU en toekomstige lidstaten moeten klaar zijn voor het moment van toetreding. Toetreding tot de EU zal zich altijd baseren op verdienste en het voldoen aan de noodzakelijke criteria en verplichtingen van het EU-lidmaatschap.
De Commissie zal daarom pre-toetredingsbeleidsevaluaties voorstellen. Die evaluaties gaan over afzonderlijke onderwerpen, zoals de rechtsstaat, de eengemaakte markt, voedselzekerheid, defensie en veiligheid, klimaat en energie, migratie, en sociale, economische en territoriale convergentie in ruimere zin.
De routekaart n.a.v. Internationale Vrouwendag 2025 (op 8 maart 2025) moet de belangrijkste beleidsbeginselen voor gendergelijkheid voor de komende jaren vastleggen. Deze routekaart zal helpen bij de ontwikkeling van de vernieuwde Gendergelijkheidsstrategie voor de periode na 2025 om de rechten van vrouwen op alle beleidsterreinen te versterken:
bestrijden van gendergerelateerd geweld
versterken van de positie van vrouwen in de politiek en op de arbeidsmarkt, in de hele EU en in alle EU-instellingen
aanpakken van de uitdagingen voor vrouwen op de arbeidsmarkt, online geweld en de balans tussen werk en privéleven
bestrijden van discriminatie in gezondheid, onderwijs, huisvesting, sociale bescherming, aanbod van goederen en diensten, online algoritmes
Alle commissarissen in het team van Von der Leyen krijgen de opdracht om jaarlijks Youth Policy Dialogues te organiseren gerelateerd aan hun bevoegdheidsportefeuille. De belangrijkste doelstellingen van de Jongerenbeleidsdialogen is om jongeren hun mening te laten geven over EU-beleidsinitiatieven, om te zorgen voor zinvolle interactie met commissarissen en om de standpunten van jongeren te integreren in de politieke agenda van de EU.
Elke commissaris moet zo’n Jongerenbeleidsdialoog organiseren binnen de eerste 100 dagen van het mandaat.
De hier opgesomde plannen voor de eerste 100 dagen werden uitdrukkelijk aangekondigd door de Europese Commissie. Ze geven een eerste blik op de start van de nieuwe Europese Commissie.
In de politieke beleidslijnen en missiebrieven vind je nog meer plannen voor 2025. Maar op een volledig werkprogramma voor 2025 is het nog wachten tot 11 februari 2025.
Contacteer gerust het VLEVA-team voor andere reeds aangekondigde initiatieven voor de rest van 2025.
In juli 2024 publiceerde Von der Leyen haar politieke beleidslijnen. Die zullen de leidraad vormen doorheen de ambtstermijn van de Von der Leyen II Commissie. Von der Leyen verdeelt haar politieke beleidslijnen onder in 7 delen:
Een nieuw plan voor duurzame welvaart en concurrentievermogen in Europa
Een nieuw tijdperk voor Europese defensie en veiligheid
Mensen ondersteunen, onze samenlevingen en ons sociaal model versterken
Onze levenskwaliteit behouden: voedselzekerheid, water en natuur
Onze democratie en waarden beschermen
Een wereldwijd Europa: onze macht en partnerschappen benutten
Samen resultaten boeken en onze Unie voorbereiden op de toekomst
Op 1 december trad de voltallige nieuwe Europese Commissie in werking. De 26 kandidaten kregen elk hun eigen bevoegdheidsportefeuille en opgesomende taken in de ‘mission letter’. Die missiebrieven bevatten al enkele opdrachten voor initiatieven binnen de toegewezen bevoegdheidsportefeuille van elke kandidaat-commissaris. VLEVA maakte een thematisch overzicht van de aangekondigde initiatieven en doelstellingen voor de komende jaren.
.png)
